“What if?”

Hoe gaan we om met onbekende of onberekenbare risico’s
Lezing door Eelco Dykstra, 9 oktober 2008 op het 2e PRIMO Jaarcongres te Den Bosch. Eelco Dykstra is Hoogleraar International Emergency Management, Institute for Crisis, Disaster and Risk Management, George Washington University.

“We don’t need more science, we need more stories!” Zo begint Eelco Dykstra zijn betoog. Als hoogleraar aan een Amerikaanse universiteit is Dykstra nauw betrokken bij het ‘International Katrina Project’, een project waarin bestuurders van over de hele wereld samen kennis opdoen over rampen en de gevolgen daarvan. Aan de hand van een écht rampscenario, en een fictieve vraag: hoe zou Europa een storm van de omvang van Katrina hebben aangepakt?

Tropische stormen vormen wereldwijd een grote bedreiging. Niet alleen in de Verenigde Staten komen ze veel voor, ook in Zuid-Oost Azië veroorzaken ze rampen. Na de orkaan Katrina zijn Nederland en Louisiana (Verenigde Staten) intensief gaan samenwerken. Nederland heeft immers veel ervaring met preventie, Amerika juist veel ‘operational experience’. Zij hebben ervaren wat er op je af komt als het misgaat. Amerika is, kortom, meer van de ‘need to act’, Nederland van de ‘desire to reflect’. Uit New Orleans zijn veel lessen te halen. De stad Rotterdam is er onlangs al op bezoek geweest. Uiteindelijk is het de bedoeling dat ruim honderd havensteden gaan participeren in het ‘Katrina project’. Dat ‘International Katrina Project’ gaat dit jaar van start en loopt door tot in 2009. In het project kunnen mensen van overal ter wereld focussed feedback geven op een concreet rampscenario. Op vier momenten in dat scenario wordt feedback van deelnemers verwacht. Wat zouden zíj doen.. twee weken voor de storm, twee dagen voor de storm, één week na de storm en later, als het land herbouwd moet worden?

Pendelen tussen beleid en praktijk
Een risico is, zo zegt Dykstra, de kans dat iets voorkomt, vermenigvuldigt met het effect. Als Nederland onderloopt, komt dat deel van het land onder water te staan waar het grootste deel van de bevolking woont én het meeste geld verdiend wordt. Hoe bereiden we ons daar op voor? Twee zaken zijn volgens Dykstra belangrijk: consequence management en preparedness. Want wat voor problemen krijg je als er een ramp van de omvang ‘Katrina’ op je afkomt? Je krijgt te maken met de uitval van energie, met beweging van grote groepen mensen, met grote logistieke problemen. Er zijn bijvoorbeeld boten nodig. Weet je hoeveel er zijn in jouw regio? Er zijn helikopters nodig. Heb je die ter beschikking? Er ontstaat verkeersdrukte in de lucht. Wie coördineert dat? Waar begraaf je de doden? Hoe ruim je de rommel op? Wat doe je met de media? Allemaal vragen die een bestuurder in een crisissituatie moet kunnen beantwoorden. Dat kunnen alleen mensen die verstand hebben van zowel het beleid als de praktijk en die tussen die twee heen en weer kunnen pendelen.

Onrealistische scenario’s
Je kunt op rampen oefenen, stelt Dykstra. Maar dan wel op basis van onrealistische scenario’s. Zo kom je erachter wat je niet kunt en niet weet. Denk je dat het niet erger kan? Maak het dan maar erger. Want in de praktijk gebeurt dat ook. En evalueer nooit intern, maar haal er mensen van buiten bij.