Proefschrift Waterveiligheid: managen van kwetsbaarheid voorbij de mythe van droge voeten

Met het proefschrift Waterveiligheid: het managen van kwetsbaarheid voorbij de mythe van droge voeten wordt een impressie gegeven rond de waterveiligheid in ons land. Vanuit de Nederlandse omgang met overstromingsdreiging in sociaal-cultureel perspectief. Het onderzoek van Kothuis en Heems verklaart waarom overstromingsdreiging ‘niet leeft’ in Nederland. Na problemen met de grote rivieren in 1993 en 1995 stuurden overheden aan op anders omgaan met water.

Met publieke communicatie over waterveiligheid en publieksparticipatie bij waterveiligheids- projecten willen zij het waterbewustzijn van burgers vergroten en risicobewust gedrag stimuleren. Onderzoek toont nu de onverwachte en ongewenste neveneffecten van dit beleid: verontwaardiging, apathie en verlies van publiek vertrouwen. Volgens Heems en Kothuis is de ‘veiligheidsmythe van droge voeten’ debet aan het falende overheidsbeleid: hoewel Nederlanders rationeel weten dat absolute garantie op veiligheid niet bestaat, is met de Deltawerken de overtuiging ontstaan dat overheden en experts droge voeten garanderen. Deconstructie van deze nationale mythe is noodzakelijk voor maatschappelijke verankering van een nieuwe omgang met waterveiligheid.

Het hele proefschrift is ook te downloaden via: https://bit.ly/3OlOcVE

Tom Middendorp over klimaatadaptatie: van woorden naar daden

Ontwikkeling en veiligheid

Tijdens militaire missies in het buitenland leerde Middendorp dat ontwikkeling en veiligheid niet zonder elkaar kunnen. De voormalig Commandant der Strijdkrachten schetst hoe het ging in Irak, waar Defensie in de ene provincie aan de veiligheid werkte en BZ in de andere provincie projecten deed op het gebied van ontwikkelingssamenwerking. ‘Hoe duurzaam is veiligheid als mensen geen perspectief hebben? En wat zijn de mogelijkheden om ontwikkeling tot stand te brengen als een gebied niet veilig is?’

Conflicten door waterschaarste

Ook ziet Middendorp dat klimaatverandering een steeds grotere rol speelt in de internationale veiligheid. ‘De wereldbevolking verdubbelt deze eeuw, terwijl we nu al tekorten hebben aan water en voedsel. Door klimaatverandering hebben we minder bebouwbare landbouwgrond tot onze beschikking. Oogsten mislukken door droogte of overstromingen. Als we ons onvoldoende aanpassen aan het veranderende klimaat, ontstaan er veel conflicten.’

Migratie en extremisme

In de kwetsbare landen waar klimaatverandering het hardst toeslaat, zijn overheden vaak beperkter in hun mogelijkheden om iets te doen aan adaptatie. Op een gegeven moment verliezen mensen de hoop, en ontstaan er spanningen en frustratie. Sommige mensen zullen migreren. De Wereldbank voorspelt dat er in 2050 honderden miljoenen migranten zijn. Anderen zoeken hun toevlucht in extremisme en georganiseerde criminaliteit. ‘Voor mensen die wanhopig zijn, is de stap snel gezet. Als er in een land ook nog etnische verschillen zijn, dan kan het gaan broeien en tot conflicten leiden. Dat zien we nu in Mali. Dit land lijdt al 8 jaar onder een intern conflict dat mede wordt gevoed door de effecten van toenemende droogte.’

Tijd om een hoopvol perspectief te bieden. In de tweede helft van zijn boek Klimaatgeneraal schetst Middendorp hoe individuen het verschil kunnen maken.

Lees het hele artikel op de site van Buitenlandse Zaken.

Bron: Ministerie van Buitenlandse zaken

 

Conclusies, reacties, de achtergrond: het IPCC-rapport in een notendop

Er werd lang naar uitgekeken, nu is het er: een nieuw rapport van het IPCC, het klimaatpanel van de Verenigde Naties. Uit het rapport blijkt onder meer dat het klimaat ongekend snel verandert en dat de mens daarvan de oorzaak is.

De belangrijkste conclusies, reacties én de achtergrond van het rapport op een rij. De conclusies:

  • De klimaatverandering is ongekend groot, groter dan in de duizenden jaren hiervoor.
  • Het is overduidelijk dat het klimaat is opgewarmd door de mens. Dat heeft in de hele wereld nu al grote veranderingen veroorzaakt in de atmosfeer, in de oceanen, het gebied rond de noordpool en natuurgebieden.
  • Het is duidelijker geworden dat klimaatverandering leidt tot meer extreem weer. Verdere opwarming leidt tot nog grotere veranderingen in het klimaat: intensere en frequentere hittegolven, meer hittegolven in de oceanen, meer en vaker zware regen, vaker droogte, meer zware tropische cyclonen, steeds minder ijs op de noordpool en afname van de permafrost.
  • De beste schatting voor het opwarmende effect van de uitstoot van broeikasgassen door de mens is 3 graden, met minimaal 2 graden en maximaal 5 graden.
  • Sommige gevolgen van klimaatverandering dreigen in eeuwen of zelfs duizenden jaren niet te keren te zijn. Dat geldt vooral voor veranderingen in de oceanen, de ijskappen en het zeeniveau.
  • Klimaatverandering kan op korte termijn en regionale schaal variaties vertonen. Op de grootschalige klimaatverandering heeft dat geen effect, maar het is wel belangrijk om met die variaties rekening te houden.
  • Er zijn vijf nieuwe ‘emissiescenario’s’ uitgewerkt. Bij alle scenario’s blijft de temperatuur tot ongeveer 2050 stijgen. Deze eeuw stijgt de temperatuur meer dan 1,5 tot 2 graden, tenzij de uitstoot van broeikasgassen heel sterk beperkt wordt.
  • Bij verdere opwarming zullen de gevolgen overal op aarde groter worden. De gevolgen zullen bij 2 graden groter zijn dan bij 1,5 graad en nog groter en uitgebreider als het nog meer opwarmt. Gebeurtenissen met een kleine kans, zoals het instorten van een ijskap, plotselinge veranderingen in de oceaanstromingen, gecombineerde weersextremen of een aanzienlijk grotere opwarming kunnen niet uitgesloten worden en moeten meegenomen worden in de beoordeling van de risico’s.
  • Als we de klimaatverandering willen beperken, is het op z’n minst nodig om netto nul CO2 uit te stoten.

Bron: https://nos.nl/ Lees het hele artikel

 

Inspectie JenV: Meldkamers schatten risico’s digitale aanvallen onvoldoende in

De meldkamer is het eerste contact met de hulpdiensten van de brandweer, ambulance, politie en de Koninklijke Marechaussee (KMar) voor mensen die 112 bellen. Andersom krijgen de hulpdiensten via de meldkamers informatie over een incident waar hun hulp bij wordt gevraagd. Meldkamers zijn ook cruciaal bij rampenbestrijding, crisisbeheersing, opsporing en handhaving van de openbare orde. Het is dan ook van belang dat zij onverminderd bereikbaar blijven en dat ze goed beschermd blijven tegen toenemende digitale aanvallen. Hierbij schakelen criminelen computersystemen uit en eisen losgeld. Goede beveiliging zorgt ervoor dat hulpverleners bij informatie in de meldkamersystemen kunnen komen wanneer ze dat willen, dat de informatie klopt en dat de informatie niet bij anderen terechtkomt. Dan kan het gaan om informatie over meldingen en van hulpdiensten die onderling met elkaar in contact zijn.

Volgens de Inspectie JenV is het daarom van belang dat meldkamers voortdurend op de hoogte blijven van de specifieke risico’s voor hun computersystemen en de mogelijke gevolgen hiervan. Hoewel de ICT-afdeling beveiligingsmaatregelen treft, gebeurt dat nu niet op basis van een zo volledig mogelijk en actueel inzicht in de digitale risico’s. Het bestuur van de meldkamers moet daarom serieus de beveiliging van de meldkamersystemen gaan aansturen, aldus de Inspectie JenV. Ook vraagt zij het ministerie van Justitie en Veiligheid om samen met de meldkamers goed te kijken naar de verantwoordelijkheden voor de meldkamersystemen. Dit zodat de beveiliging in de praktijk beter uitvoerbaar wordt.

De Inspectie JenV vindt de continuïteit van de meldkamers al jarenlang een zorgpunt. Ook in 2021 vroeg zij, samen met Agentschap Telecom, aandacht hiervoor.

Bron: Ministerie van Justitie en Veiligheid

Meer bosbranden? Daar is de wereld niet goed op voorbereid

Van bestrijding naar preventie

Ze pleiten voor een drastisch andere besteding van het geld dat regeringen beschikbaar stellen voor de aanpak van natuurbranden. De focus moet veel meer liggen op het voorkomen van en voorbereid zijn op branden. Nu gaat de aandacht vooral uit naar de bestrijding. De helft van het geld zou moeten gaan naar planning, preventie en voorbereiding, een derde naar bestrijding en een vijfde moet worden besteed aan wederopbouw. Nu beslaat de bestrijding van het vuur meestal meer dan de helft van de kosten en wordt er nauwelijks geld uitgetrokken voor planning.  Natuurbranden ontstaan niet alleen door klimaatverandering, ze dragen er ook aan bij. Er komen grote hoeveelheden broeikasgassen vrij bij grote natuurbranden, zoals die in Australië en Noord- en Zuid-Amerika. De kans op nieuwe branden, ook op plekken waar voorheen nauwelijks natuurbranden waren, neemt toe door het verlies van ecosystemen door menselijk ingrijpen.

The Global Risks Report 2021

De 16e editie van het Global Risks Report van het World Economic Forum is op 19 januari 2021 gepubliceerd. Het analyseert de staat van de huidige publieke waarden, maatschappelijke risico’s,  aanhoudende en opkomende risico’s voor de gezondheid, stijgende werkloosheid, groeiende digitale scheidslijnen, ontgoocheling bij jongeren en geopolitieke fragmentatie.

Bedrijven riskeren een wanordelijke shake-out die grote groepen werknemers en bedrijven kan uitsluiten van de markten van de toekomst. De aantasting van het milieu – nog steeds een existentiële bedreiging voor de mensheid – dreigt samen te vallen met maatschappelijke risico’s en ook ernstige gevolgen te hebben. Maar nu de wereld meer op risico’s is afgestemd, kunnen lessen worden getrokken om de respons en veerkracht te versterken. In 2020 werd het risico op een pandemie werkelijkheid. Nu overheden, bedrijven en samenlevingen worstelen met COVID-19, is maatschappelijke samenhang belangrijker dan ooit. Meer dan waard om te lezen! WEF_The_Global_Risks_Report_2021

 

PRIMO Risk Management Award 2019

PRIMO Risk Management Award 2019 uitgereikt aan Paul Hofstra

Het bestuur van PRIMO Nederland en PRIMO Europe heeft de PRIMO Risk Management Award 2019 toegekend aan Paul Hofstra voor zijn moed en leiderschap op het grensvlak van publieke waarde, publiek risico en bestuurskracht.

De toekenning is gebaseerd op enerzijds zijn volwassen rol als bestuurder en directeur van de Rekenkamer Rotterdam en zijn professionele bijdragen in de precieze en essentiële toepassing van de beginselen van het vak risicomanagement, onder meer verwoord in de rapporten warmte zonder leiding en publieke waarde in de knel.

Hieronder de uitreiking door bestuurslid Saskia Wiersma van PRIMO Nederland en PRIMO Europe op 18 september 2020 bij rekenkamer Rotterdam.

Hieronder de complete tekst met overwegingen van de besturen van PRIMO Europe en PRIMO Nederland.

Laudatio

“Het bestuur van PRIMO Nederland en PRIMO Europe heeft de PRIMO Risk Management Award 2019 toegekend aan Paul Hofstra voor zijn moed en leiderschap op het grensvlak van publieke waarde, publiek risico en bestuurskracht. De toekenning is gebaseerd op enerzijds zijn volwassen rol als directeur van de Rekenkamer Rotterdam en zijn professionele bijdragen in de precieze en essentiële toepassing van de beginselen van het vak risicomanagement, onder meer verwoord in de rapporten warmte zonder leiding en publieke waarde in de knel.

Bij de Rekenkamer Rotterdam is zijn inzet onmiskenbaar in het voeren en het bevorderen van een constructieve dialoog met betrekking tot de goede besturing van de stad Rotterdam. Daarbij heeft Paul – met zijn brede kennis van de materie en zijn gedegen aanpak van onderzoeken en presentaties – ervoor gezorgd dat zijn rekenkamer als gezaghebbend wordt beschouwd.

De feiten die hij opspoort en analyseert zijn als gewogen, zorgvuldig en betrouwbaar aan te merken. Het feit dat hij zich met zijn collega’s van Rekenkamer Metropool Amsterdam, Rekenkamer Den Haag, Randstedelijke Rekenkamer en Rekenkamer Utrecht heeft ingezet voor het kwaliteitshandvest G4+ heeft de aanpak in het hele proces van weging en rapportage gefundeerd, open en transparant gemaakt. Dit dient in de ogen van het bestuur van PRIMO het vertrouwen van burger en samenleving in de overheid in hoge mate. Paul draagt bij aan een rekenkamer die kan worden beschouwd als een groot goed binnen het openbaar bestuur.

De genoemde rapporten warmte zonder leiding en publieke waarde in de knel blinken naar het oordeel van het bestuur uit in een hun gedegen en feitelijke analyse hoe risicomanagement is en zou moeten worden toegepast als integraal onderdeel van goed bestuur. Daarbij vindt zij ijzersterk de analyse van hoe burgers, bedrijven, politici, bestuurders, managers en medewerkers in het geheel van voorliggende opdrachten acteren en zouden moeten acteren. Paul maakt als eindverantwoordelijke voor deze rapporten duidelijk dat het vak risicomanagement zowel corporate als publiek essentieel is, van grote waarde voor echt resultaat (geen woorden maar daden) en dat het management van risico’s geen fremdkörper is in het geheel van publieke besturing, maar logisch en resultaat-bevorderend, mits – en dat maakt hij duidelijk – goed toegepast en gedaan wordt zoals afgesproken. Daarmee verbindt Paul risicomanagement, de principes van goed openbaar bestuur met de grondbeginselen van kwaliteitsmanagement.

De lessen die uit genoemde rapporten – alle op relevante en actuele dossiers op het snijvlak van innovatie, projecten en beheer- kunnen worden getrokken, vormen naar het oordeel van het bestuur van PRIMO onmiskenbaar de basis voor verdere doorontwikkeling van het vak. Sinds de publicatie van genoemde rapporten zijn zij onderdeel geworden van het onderwijsprogramma Kaleidoscope van PRIMO, waarbij niet alleen de analyses en conclusies op tafel komen, maar ook waarbij op basis van design denken en scenarioanalyses verbeterplannen kunnen worden ontwikkeld. De adviezen van Paul, bieden handvatten voor verbetering. En dat is een groot goed.

In meer algemene zin denkt het bestuur dan ook, dat het werk van Paul onmiskenbaar als elementair te duiden is voor de doorontwikkeling van het vak risicomanagement in het publieke domein. Niet in de laatste plaats door de moed waarmee hij zaken durft te benoemen en te duiden. Moed is niet te onderschatten in dit vak, omdat juist dit aspect in de vele wetenschappelijke onderzoeken van onder meer Paul Slovic, Daniel Kahneman en Amos Tversky naar voren komt als een kernpunt. Voor goed risicomanagement is moed nodig, veel moed: moed om je te durven uit te spreken, moed om te delen wat je ziet of moed om te zeggen waar het op staat.  Moed staat aan de basis van signaleren, adresseren en mitigeren van risico’s. Paul heeft moed. Paul is een moedig mens en schroomt niet de heersende macht te duiden wat hij ziet, zonder schroom of verwijt, en op een wijze die bij velen respect afdwingt.

Paul verbindt daarom op een unieke wijze risicomanagement als vak, filosofie en benadering met het denkmodel van good public governance. Met zijn scherpe blik over projecten en plannen weet hij als geen ander, dat majeure politiek-bestuurlijke en maatschappelijke vraagstukken deze verbinding nodig hebben, willen zij effectief zijn. Paul heeft deze verbinding met succes gelegd in de uitoefening van zijn vak en de levering van zijn rapporten. Stuk voor stuk vakwerkjes.

Paul heeft hij in de ogen van het bestuur van PRIMO fundamenteel bijgedragen aan de erkenning van het belang dat besturing en management van publieke waarden gebaat is bij een open houding voor externe trends en ontwikkelingen, bij inzicht hoe deze zich als kansen en bedreigingen kunnen openbaren, bij een goed zicht op de eigen sterkten en zwakten van mensen en organisaties, bij het onderstrepen dat risicomanagement onontbeerlijk is voor succes en vooral bij het willen en kunnen denken in scenario’s en oplossingen.

Paul stelt de publieke waarde – zijnde waarde waarvoor raad, college en management zich namens burgers en samenleving inspannen – centraal in zijn benadering en duidt in zijn rapporten helder waar en waardoor schade is ontstaan en waar de publieke waarde in de knel komt. De benadering van Paul in deze is consequent, systematisch en authentiek. Het lijkt het bestuur toe dat deze grondhouding te duiden is als een vorm van publiek rentmeesterschap. Het lijkt opgeslagen in zijn genen, verankerd in zijn DNA.

PRIMO is er statutair van overtuigd dat deze houding van publiek rentmeesterschap leidt tot verrijking, stabiliteit, succes, veiligheid en geborgenheid in het publieke domein van stad, dorp, wijk en straat. Betrouwbaarheid is in de ogen van Paul de basis van elk effectief bestuur en management. Een zuivere gedachte van een bijzonder mens.

Met trots kennen wij de PRIMO Risk Management Award 2019 toe aan Paul Hofstra.”

Bestuur PRIMO Nederland

Jan Paul Woudstra, voorzitter

Board PRIMO Europe

Wouter Slob, President

Rebecca Dalli Gonzi, Secretary General

Public Risk Forum #7

Public Risk Forum #7: Vaststellen agendapunten en kennismaking nieuwe Directeur PRIMO

Elke twee weken houden wij op woensdag een digitaal overleg voor leden. Per bijeenkomst één onderwerp. Eén uur. De lijnen zijn altijd open vanaf 10:30 uur, voor klankbord of advies. Op woensdag 2 september 2020 agendeerden wij twee onderwerpen.

  • Voorstellen van de nieuwe directeur Frank Havik aan de Forum leden.
  • Vanuit de Forum deelnemers de agenda voor de komende periode vast laten stellen.

Naast enkele huishoudelijke mededelingen over het verloop van de Algemene Ledenvergadering van PRIMO op 28 augustus in Pijnacker is van gedachten gewisseld over een aantal actuele onderwerpen die aandacht verdienen om besproken te worden in het Forum.

Hoog op de agenda staan de ontwikkelingen in het Sociaal Domein. Die bespreking van deze “Open einde” regeling wordt zinvol geacht om kennis uit te wisselen over hoe met de risico’s hiervan wordt omgegaan. Als een volgend onderwerp wordt naar voren gebracht: De aspecten rond de Gebiedsontwikkelingen en hoe we omgaan met Publieke Waarden (Theorie van Mark Moore). In dat kader wordt door de deelnemers aangedrongen op de instandhouding van de relatie van PRIMO met het Centraal Planbureau Leefomgeving. Dit geeft een mogelijkheid om enigszins uit de waan van de dag te blijven.

Andere onderwerpen die aan de orde zijn geweest:

  • het opzetten van een Certificering voor Erkend Risicoadviseur voor de Publieke Sector;
  • aandacht voor het Financieel Beleid/Weerstandsparagraaf;
  • opleidingen/leergangen/scenario denken;
  • het omgaan met exogene risico’s;
  • de implementatie van regelingen op het terrein van risico management.

In het Public Risk Forum #8 op 16 september a.s. (11.00 – 12.00 uur) zal aandacht worden besteed aan:

  1. Sociaal Domein/Gebiedsontwikkeling en Publieke Waarden.

Aan dit Forum hebben acht PRIMO Nederland leden deelgenomen.

Heeft dit alles uw interesse opgewekt voor het PRIMO Public Risk Forum, schroom dan niet contact op te nemen met PRIMO via secretariaat@primo-nederland.nl.

‘Je moet erbovenop zitten om de controle te houden’

Jop de Vrieze

De eerste golf: Hoe het vertrouwen in het beleid afbrokkelde. De Nederlandse aanpak van het coronavirus is er de afgelopen maanden op gericht geweest de eenheid te bewaren. De vraag is hoe lang dat nog lukt. Waar het land vooral behoefte aan heeft is helderheid en doortastendheid. Lees meer

Covid-19 en het angst- en controlemechanisme

Tom Ribbens

Het is duidelijk dat zowel de politiek, het RIVM als ook de media en het grootste deel van de bevolking nog steeds collectief gevangen zitten in dit patroon. In een rapportage over de gevolgen van Covid-19 in Zuid-Amerika vertelde een journalist van de NOS enkele maanden geleden dat dit virus als een vergrootglas werkt en dus uitvergroot laat zien wat er al aanwezig was in de kwetsbare Zuid-Amerikaanse landen. Er was sociaal gezien al een grote armoede en leefomstandigheden die slecht zijn. Economisch gezien is er geen vangnet, zoals hier in Nederland. Covid-19 maakt dit alleen maar groter en meer zichtbaar. Lees meer

 

Inschrijven voor onze Nieuwsbrief

Op de hoogte blijven voor alles rondom PRIMO & ontwikkelingen op het gebied van Risico Management? Schrijf dan in voor onze Nieuwsbrief.

© All rights reserved.
PRIMO.

Informatie voor leden

Volg ons