Besturen met akkoorden is in deze tijd van politieke versnippering en complexe vraagstukken een onmisbaar instrument. Het is niet mogelijk effectief beleid te maken dat kan rekenen op draagvlak zonder akkoorden te sluiten met maatschappelijke organisaties, bedrijven en burgers. Dat stelt de Raad voor het Openbaar Bestuur in zijn adviesrapport Akkoord?! Besturen met akkoorden als evenwichtskunst.
In het advies heeft de Raad voor het Openbaar Bestuur het proces van een aantal akkoorden geanalyseerd en tien aanbevelingen geformuleerd om dit proces te optimaliseren. Voorzitter Han Polman:
Als over enige tijd de samenleving weer zijn normale loop en routine kan oppakken, kunnen brede maatschappelijke akkoorden behulpzaam zijn om de ingrijpende gevolgen van de huidige maatregelen het hoofd te bieden en de samenleving weer op gang te brengen.
‘De verhoudingen zijn losser geworden, maar regeren kan nog steeds niet zonder advies en overleg met de betrokken belangen. Hun organisaties zijn intussen oneindig gevarieerder en hun aanhang is minder voorspelbaar. Besturen werd dus meer en meer een weg zoeken in een oerwoud van onvoorzienbare risico’s. In dat “oerwoud” is geleidelijk aan het “maatschappelijk akkoord” de oude “ijzeren ring” gaan vervangen. Ingewikkelde problemen vragen om een oplossing en dan zit er niets anders op dan rond de tafel te gaan zitten en te zoeken naar een oplossing. Doorgaans is dit een compromis, waarmee vervolgens voor alle betrokkenen geruime tijd te leven valt. Wij zijn daar in Nederland niet slecht in. Wij zijn graag principieel, maar uiteindelijkweten wij wel beter’.
Hélène Vletter-Van Dort en Robert Eccles over de reactieve opstelling van de overheid
Interviewer: Leen Paape | Auteur: Marike van Zanten
Leidt het Nederlandse stakeholdermodel tot concurrentievoordeel op de mondiale kapitaalmarkt? Of maakt de drempel die de overheid opwerpt voor activistische aandeelhouders Nederlandse bedrijven juist minder aantrekkelijk? Een battle tussen twee professoren: Robert Eccles en Hélène Vletter-van Dort. Lees meer
Overal in Europa wordt geoefend met wettelijk vastgelegde permanente burgerdialoog, zoals de G1000. Maar zo veel als er wordt geëxperimenteerd in het buitenland, zo terughoudend is men in Nederland. Toch: ‘Als mensen eenmaal aan die ronde tafels zitten, gebeurt er echt iets met ze.’ Lees meer
Jeugdzorgwerkers ervaren minder impact van hun werk en onverminderde bureaucratie
Joris Van der Voet, Bram Steijn
Jeugdzorgprofessionals vinden sinds de decentralisaties minder voldoening in hun werk, ze ervaren minder impact. En helaas neemt de bureaucratie ook weer toe, zo blijkt uit recent onderzoek. Sinds de decentralisatie van de jeugdzorg in 2015 rommelt het in de jeugdzorg. De transitie van bestuurlijke verantwoordelijkheden van rijk naar gemeenten ging gepaard met een transformatie van de wijze waarop jeugdhulp wordt verleend.
In het maatschappelijk debat springt de aandacht voor de transitie in het oog, zoals de (tekortschietende) financiering vanuit het Rijk, de inkoop van zorg op gemeentelijk niveau, en de omvangrijke administratieve structuren waarbinnen jeugdzorgorganisaties hun dienstverlening declareren. Lees meer
Overheid en burgers moeten zich bewust zijn van de risico’s van data-analyse. Daarom stelde het kabinet een aantal richtlijnen op voor het gebruik van algoritmes, zoals dat ze transparant en toetsbaar moeten zijn. Uiteindelijk wil het kabinet deze waarborgen in de wetgeving opnemen. ‘Data-analyses geven ook risico’s’, schrijft minister Dekker (Rechtsbescherming, VVD) aan de Tweede Kamer over de ‘waarborgen tegen risico’s van data-analyses door de overheid’. Lees meer
PRIMO participeerde als eventpartner op 13 februari 2019 in het RiskCongres Lokaal Bestuur 2019, Provinciehuis Utrecht. Onderwerp: “Lokaal Bestuur aan het woord over het Sociaal Domein”.
Het congres belichtte alle facetten van het sociaal domein in een integrale en afgestemde setting. Met de invoering van de decentralisaties op 1 januari 2015 blijkt nu dat dit proces van transitie verre van gedaan is. Een kleine gemeente in de provincie Friesland (wethouder Esther Verhagen) heeft nu eenmaal andere uitdagingen inzake Sociaal Domein dan Rotterdam (directeur Rekenkamer Paul Hofstra) of een hele regio, zoals Haaglanden. (gemeentesecretaris Jan-Paul Woudstra, bestuurslid PRIMO Nederland).
Alle partijen kwamen als keynotes aan het woord op woensdag 13 februari in de Raadszaal van het Provinciehuis in Utrecht, maar ook een belangrijke speler als de Sociale Verzekeringsbank (Ronald van Rijswijk, directeur Audit). Het vraagstuk is op hoofdlijnen vergelijkbaar, maar de aanpak per gemeente verschilt enorm. De Secretaris-Generaal van het Ministerie van Sociale Zaken, Integratie en Werkgelegenheid Bernard ter Haar becommentarieerde het treffen vanuit het beleid van het Ministerie. Experts van FAMO (Astrid van de Klift), PRIMO (Jack Kruf) en VNG (Chris Ravensbergen) reageerden inhoudelijk op geleverde bijdragen. Het beeldverslag:
Door Eric Frank, Harry ter Braak en Martin van Staveren
Waarom dit thema? De transitie van de jeugdzorg naar gemeenten, per januari 2015, heeft veel aandacht en voorbereidingen gevergd, maar lijkt zonder grote problemen te zijn verlopen. Een grote prestatie van alle betrokkenen: gemeenten en hun regionale samenwerkingsverbanden en de zorgaanbieders. De geslaagde transitie betekent echter niet dat de klus is geklaard. Voor gemeenten is die pas net begonnen. Gaat het lukken om de beleidsdoelen te realiseren, en lukt dat binnen de financiële kaders? De inhoudelijke en financiële risico’s zijn groot en de veelbesproken maar nog niet overal even concreet doordachte ‘transformatie’ is een randvoorwaarde voor succes. Een transformatie die vorm moet gaan krijgen in het nieuw ingerichte regionale systeem, waarin een wisselwerking bestaat tussen de lokale voorzieningen en de regionale voorzieningen en waarin nog veel ontdekt moet worden.
Voldoende reden om stil te staan bij de vraag hoe risicomanagement in de regionale jeugdzorgarrangementen kan worden vormgegeven en wat daarin al van elkaar valt te leren. Welke risico’s loopt u als het gaat om de gemeentelijke taken voor de jeugdzorg? Hoe is in het regionale arrangement gezorgd voor voldoende vertrouwen en voldoende risicobeheersing? Wie houdt zicht op de risico’s? Wat laat u daarbij over aan anderen? Wat kan met ‘harde’ instrumenten voor risicobeheersing worden bereikt en wanneer zijn ‘zachte’ instrumenten aan de orde? Hoe doen ze het in andere regio’s en wat valt daarvan te leren? Risicovraagstukken waar gemeenten op dit moment mee te maken hebben.
PRIMO Nederland is op haar terrein dé vereniging van en voor het publieke domein en heeft tot doel om het belang van publieke waarden én de kennis van risicomanagement als integraal onderdeel van good public governance naar voren te brengen en te bevorderen.
Welkom & Deelnemers
Het gezelschap wordt onder vermelding van mede-initiatiefnemer WagenaarHoes welkom geheten door Eric Frank, directeur van PRIMO Nederland. Dit met bijzondere dank aan Christine Pollman, afdelingshoofd Jeugd van RVE Onderwijs, Jeugd en Zorg, gemeente Amsterdam, voor het ter beschikking stellen van de locatie.
Hierna volgt een voorstelronde, zodat iedereen een beeld krijgt wie waarom is gekomen. Er zijn elf deelnemers uit vrijwel alle delen van het land, variërend van Veendam tot Goeree-Overflakkee. Ze zijn wethouder, afdelingshoofd jeugd, concerndirecteur of financieel beleidsadviseur bij grote en veelal middelgrote of kleinere gemeenten. Allen zijn betrokken bij de transformaties die in de jeugdzorg plaatsvinden en bijzonder geïnteresseerd in het thema risicomanagement. Vooral de woorden in de ondertitel van het thema – vertrouwen, risicobeheersing en realisme – spreken aan. Een aantal deelnemers heeft zelf ervaring met risicoanalyses en risicomanagement, onder andere vanwege hun financiële achtergrond als accountant of in de bancaire sector.
De inleiders voor deze ronde tafel zijn Erik Koopman, masterstudent Bestuurskunde aan de Radboud Universiteit en verbonden aan WagenaarHoes, en Martin van Staveren, adviseur/eigenaar van VSRM, kerndocent risicomanagement aan de Universiteit Twente en lid van de Wetenschappelijke Raad van Primo Nederland. De gespreksleider is Harry ter Braak, vennoot van WagenaarHoes en docent strategie en verandermanagement aan de Vrije Universiteit.
Verslag Workshop De doctrine van bestuurlijke verantwoordelijkheid bij 3D-informatievoorziening
Op 15 januari jl. werd in Den Bosch het 5e Jaarcongres van het Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten (KING) gehouden. PRIMO Nederland werd de mogelijkheid geboden om in een workshop de bestuurlijke verantwoordelijkheid voor de 3D-informatievoorziening nader toe te lichten. John Schuilenburg, voormalig gemeentesecretaris van Utrecht en werkzaam bij ICT-leverancier Topicus, schetste het speelveld van de informatievoorziening in het kader van 3D.
Gemeenten en haar medewerkers krijgen een veelheid aan mogelijkheden om gegevens van burgers in te zien, te bewerken en op te slaan. Dit brengt niet alleen in het kader van de Wet Bescherming Persoonsgegevens maar ook op grond van morele overwegingen een grote verantwoordelijkheid met zich mee. Essentieel is dat men zich bewust is van die verantwoordelijkheid en diverse technische en organisatorische maatregelen treft vanwege het risico dat gegevens over burgers bij onbevoegden terecht komen.
Bestaande kennis binnen gemeenten op het gebied van risicomanagement, aangevuld met de inzichten uit de Privacy Impact Assessments (bij KING opvraagbaar) kunnen behulpzaam zijn om de juiste maatregelen te treffen.
In de levendige discussie in de werkgroep kwam naar voren dat de sleutelrol bij de medewerkers ligt die goed opgeleid moeten worden maar bovenal zich bewust moeten zijn van de verantwoordelijkheid.
Het is gebruikelijk de vertaling van de gemeentelijke risico’s van uitvalverschijnselen van woningcorporaties te zoeken in de harde, financiële, sfeer. Toch zijn de gemeentelijke risico’s van maatschappelijke aard misschien wel net zo ingrijpend. Zeker nu blijkt, dat we een historische verandering, een systeembreuk, meemaken, die bepaald niet in het voordeel van lokale en regionale overheden uitpakt. Maar het hardst getroffen worden de huurders. Enkele citaten:
Stenen
“Een belangrijk deel van het corporatievermogen zit in stenen of in leningsverplichtingen vast. Onverwachte grepen uit en aanslagen op de kas (zoals de reeks van overheidsheffingen uit de afgelopen jaren en de solidariteitsheffingen (Vestia, WSG) in de corporatiesector) hebben ook daardoor grote, zeer ingrijpende, gevolgen voor de kasstromen van de corporaties. Grootscheeps bezuinigen wordt dan het adagium en dat kan gegeven de structuur van de financiële huishouding bij de corporatie substantieel alleen door samenwerking en door kostenreductie op de bedrijfsvoering. Te voorspellen valt dan ook dat de stroom aan ontslagen bij corporaties (met de gevolgen) voor de gemeentelijke uitkeringen voorlopig nog niet is uitgewoed. Daarnaast is een golf aan samenwerkingsprojecten en fusies te verwachten, waarbij
het expliciete doel is om via grootschaligheid tot kostensynergie in de backoffice te komen. Overigens zijn er al (te veel) voorbeelden van corporaties die frontofficekantoren sluiten om ook daar in de kosten te kunnen snijden.”
Zwaarste klappen
“De systeembreuk in de corporatiesector is een feit. De corporaties worden financieel en kwalitatief uitgekleed en zijn veroordeeld tot een rol in de uitvoering van gemeentelijk beleid. Het toch nadrukkelijk gepropageerde ondernemerschap van woningcorporaties wordt weer naar het achterkamertje verbannen. En waar de laatste gemeentelijke woningbedrijven al 25 jaar geleden met een gemeentelijke zucht van verlichting werden opgeheven en toegelaten als zelfstandige woningstichtingen, lijkt het niet onaannemelijk dat de eerste ‘nieuwe’ gemeentelijke woningbedrijven zich binnenkort zullen aandienen. Uiteindelijk zijn alle tot gelding komende risico’s, direct of indirect, projectmatig of maatschappelijk, financieel te vertalen. Maar met name maatschappelijke risico’s, die ontstaan als uitvloeisel van bijvoorbeeld bovenstaande vragen, hoeven niet in euro’s vertaald te worden om aan te spreken. De zwaarste klappen zullen vallen op plekken waar negatieve antwoorden op bovenstaande vragen cumuleren, soms sluipend in de tijd, soms al snel …” Lees meer>
Bron: BNG Bank en VNG, 40e Jaargang, november/december, nummer 06, p 33
PRIMO Nederland en LINCM anagement organiseren in november vier expertbijeenkomsten over risico’s en kansen in de veranderende relatie tussen gemeenten en corporaties. Voorzitters zijn Rien Lammertink en Jan Kammeyer (Directeur Futura). Sprekers zijn onder andere Pim Vermeulen (ex-CEO BNG), Jan van der Moolen (ex-Directeur CFV), Gerard Erents (ex-Bestuursvoorzitter WSW en ex-interim bestuursvoorzitterVestia en Rochdale) en Staf Depla (wethouder Eindhoven, lid commissie-Dekker, ex-Tweede Kamer).
