Risicomanagement: over het Vak en de Kunst

Zwolle, 25 juni 2019.

De provincie Overijssel en PRIMO hebben het initiatief genomen om tot een gesprek te komen over het vak en de kunst van risicomanagement. De bijeenkomst, voor leden van het gezamenlijke netwerk van beide organisaties, kwam gisteren bijeen op het provinciehuis Overijssel in Zwolle.

Robin Broekhuizen (concernadviseur provincie Overijssel) en Jack Kruf (directeur PRIMO Nederland) traden op als gastheer.

Het doel van de bijeenkomst was drieledig: (1) kennismaking, (2) deling van kennis en ervaringen met betrekking tot de toepassing van risicomanagement in de eigen organisatie en (3) bespreken hoe het vak zich kan door ontwikkelen met een nadere verkenning van mogelijkheden voor onderlinge samenwerking. We zijn met in een select gezelschap van 16 experts bij elkaar. De komende weken worden de bevindingen, conclusies en aanbevelingen nader uitgewerkt en gedeeld. Het was een erg goed en diep gesprek. Het was glashelder: het roer moet om in de BV Nederland.

Status quo
De staat van de toepassing van risicomanagement als onderdeel van sturing binnen gemeenten, provincies en waterschappen laat een zeer divers beeld zien in kwantiteit en kwaliteit. Een beeld dat zich voortzet bij hun koepelorganisaties als vakorganisaties van onder meer raadsleden, wethouders, burgemeesters, griffiers, gemeentesecretarissen, waterschapsdirecteuren en controllers. Er is nog een wereld te winnen.

Vak
Als vak krijgt risicomanagement bij politiek, bestuur, topmanagement en control nauwelijks de erkenning die het verdient, dit onder meer door de gemiddeld matige positionering in de organisatie of het gebrek aan corporate acceptatie en inbedding in processen van strategie, control of verzekering. Één ding lijkt wel duidelijk: de publieke risico’s nemen fors toe, als je de Global Risks Reports van de afgelopen 14 jaar bekijkt. Risico’s zijn emerging, maar het vak krijgt, althans binnen de overheid, maar hier en daar echt voet aan de grond.

Kunst
Als kunst wordt risicomanagement in diverse vormen beoefend om scherper aan de wind te kunnen of willen zeilen, effectiever te zijn, raak te schieten, successen te boeken, in scenario’s te denken, over de horizon te kijken, vooruit te zien, zorgvuldig met belastinggeld om te gaan of burgers van dienst te zijn. Het rijke palet aan wetenschappelijk goed beschreven methoden, technieken instrumenten lijkt voor een deel onontdekt en zeker ongebruikt in de dagdagelijkse praktijk.

Imago
Het imago van risicomanagement binnen bestuur, bestuurskunde en publieke sturing blijkt ronduit slecht (hoewel de eerste stapjes lokaal zijn gezet), de benefits ervan worden vaak als amorf beschouwd, verkeerd begrepen of geduid van risicomijding, het taalgebruik in definities en duidingen is divers en op onderdelen zelfs vervuild, de uitleg ervan in een weerstandsparagraaf blijkt meer dan eens gebaseerd op theoretische en soms zelfs arbitraire kans- en impactberekeningen, die geen raadslid of burger echt begrijpt. Erkenning van het vak door de top blijft uit (er zijn natuurlijke uitzonderingen, lichtende voorbeelden).

PRIMO
PRIMO heeft als vereniging statutair (artikel 2, lid 1):

“… ten doel het belang van risicomanagement binnen de publieke sector in Nederland in zijn algemeenheid en binnen lokale, regionale overheden en daarmee betrokken partijen in het bijzonder naar voren te brengen, en de kennis én het gebruik daarvan te bevorderen…”