Risicomanagement bij projecten

Verslag Workshop BCS/NAR “Risicomanagement bij projecten”op het 1e PRIMO Jaarcongres, 22 november 2007.

Caspar Boendermaker (BNG Consultancy Services)
Robert ‘t Hart (Nederlands Adviesbureau voor Risicomanagement)

Tijdens deze workshop werden de 25 deelnemers meegenomen in de statistieken van de Deense professor Bent Flyvbjerg, welke uitvoerig onderzoek heeft gedaan naar de kostenoverschrijdingen bij publiekeinvesteringsprojecten wereldwijd.

Bent Flyvbjerg concludeert dat de kosten in 90% van de gevallen systematisch onderschat zijn en gemiddeld vallen de kosten 28% hoger uit dan vooraf ingeschat. Bij railinfrastructuur-projecten is de gemiddelde overschrijding 45%, bij bruggen & tunnels 34% en bij weginfrastructuur 20%.

Dit zijn natuurlijk keiharde cijfers en men kan zich afvragen wat de oorzaken zijn en waarom er niet geleerd wordt van fouten uit het verleden.

Aan de hand van de casus “de verbreding van de A4 tussen Leiden–Burgerveen is vervolgens ingegaan om de actualiteit bij Nederlandse investeringsprojecten. Bij dit project spelen met name tijdsoverschrijdingen (ten gevolge van “luchtkwaliteit”) die ook een financiële impact hebben. Niet alleen op rijksniveau, maar ook op gemeentelijk niveau vormt de beheersing van investeringsprojecten een uitdaging.

Uit onderzoek naar de risico’s uit de top 10 van gemeenten blijkt dat 50% van de top 10 risico’s, uit de paragraaf weerstandsvermogen, te maken heeft met de gemeentelijke projecten.

Kortom ook bij de Nederlandse gemeenten speelt dezelfde problematiek,wat blijkt uit het feit dat niemand van de deelnemers kon aangeven datzijn of haar projecten in control waren. Uit de discussie kwam naar voren dat vele gemeenten problemen hebben met de samenwerking met aannemers en projectontwikkelaars vaak uitmondend in claims over en weer.

Bijna elke gemeente heeft wel een claim van de aannemer inzake stagnatiekosten als gevolg van het te laat verstrekken van vergunningen. Geconstateerd werd dat er eigenlijk geen algemene database beschikbaar is van alle claims tegen gemeenten.

Tijdens de discussie gaf de directeur van RISNET (initiatief van private sector omtrent risicomanagement in de bouwsector) aan dat vele kostenoverschrijdingen het gevolg zijn van scopewijzigingen vanuit de politiek. En inderdaad kan dit een belangrijk deel van de kostenoverschrijdingen teweeg brengen. Een heldere communicatie inzake de financiële effecten van de scopewijzigingen richting de gemeenteraad zou hier uitkomst kunnen bieden.

Aan de andere kant blijkt dat een groot gedeelte van het probleem in de gemeentelijke organisatie zelf zit. Zo zijn vaak verschillende personen/ afdelingen (budget)verantwoordelijk voor projecten en vindt overdacht op plaats op cruciale momenten. Bovendien worden risicoanalyses vaak in te laat stadium en tezamen met private partijen gedaan.  Hierbij vergeten zij dat elk contract een spel is met het onderhandelen over risico’s waarbij er altijd risico’s voor rekening voor de gemeente blijven.

Alles bij elkaar een boeiende discussie en kennisdeling, met als belangrijke conclusie dat gemeentelijke organisaties de fout ook bijzichzelf moeten zoeken en inzake risicobeheersing bij projecten en op dit vlak nog veel van elkaar kunnen leren.