Public Risk Forum #9: Gebiedsontwikkeling en publieke waarden
Elke twee weken houdt PRIMO Nederland op woensdag een digitaal overleg voor leden. Per bijeenkomst staat een onderwerp/ thema gedurende één uur op de agenda. De lijnen zijn altijd open vanaf 10:30 uur, voor klankbord of advies. Op woensdag 30 september 2020 was het onderwerp: gebiedsontwikkeling en publieke waarden.
Geconstateerd is dat op het terrein van gebiedsontwikkeling veel doelen worden onderscheiden en dat er meerdere opgaven liggen om die diversiteit aan doelen te bereiken. Qua procesorganisatie bestaat er inzicht in de risico’s op het specifieke proces. Het is echter de vraag hoe je inzicht krijgt in het risico met betrekking tot de totale doelstelling.
Voorkomen van ‘risico-pakketjes’ door fragmentatie De deelnemers vragen zich af hoe je fragmentatie in kleine “risico-pakketjes” kunt voorkomen. Is hier een rol weggelegd voor een ambtelijk opdrachtgever? Het risicomanagement dient hier ook de realisatie van de volledige doelstelling te omvatten. Door de diversiteit aan doelen worden er veel geledingen ingeschakeld, wat in overleggen kan leiden tot het ontstaan van een “Poolse landdag”. Uiteindelijk is geconcludeerd dat het gaat om bewustwording. Welke risico’s worden gelopen wanneer de (bestuurlijke) doelen niet worden gerealiseerd. Voorwaarde is dat doelen worden onderscheiden en dat deze specifiek (doelenboom) worden gemaakt, waarna op de risico’s kan worden ingegaan. Dit moet zo goed mogelijk in de organisatie worden afgestemd, waar ook het bestuur bij moet worden betrokken. Als de organisatie doordrongen is van het nut om over risico’s te spreken, dan wordt het een deel van de organisatiecultuur. Een beleidsnota risicomanagement wordt dan niet meer als een opdracht gezien, c.q. middel om processen af te dwingen, maar als een hulpmiddel voor een reeds bestaande cultuur. Om “Poolse landdagen” te voorkomen is het aan te bevelen de risico’s te inventariseren door een groep van plm. 10 personen. Die groep bestaat uit een goede afspiegeling van de betrokken organisatieonderdelen, waaronder ook de werkvloer.
Strategische risico’s in de P&C-cyclus
Vervolgens heeft de gedachtewisseling zich nog toegespitst op de vraag of en hoe strategische risico’s in de P&C-cyclus zijn opgenomen. Bij meerdere deelnemers is dit ingevoerd, maar de vertaling in beheerdoelen is lastig door de abstractheid hiervan en geeft aanleiding tot het vervallen in de waan van de dag, zoals corona.
Dit vang je op door deze discussie in te steken op het juiste niveau in de organisatie en, heel belangrijk, op de agenda te houden.
Het thema voor het Public Risk Forum #10 op 28 oktober a.s. (11.00 – 12.00 uur) volgt binnenkort.
Aan dit Forum hebben acht PRIMO Nederland leden deelgenomen.
Heeft dit alles uw interesse opgewekt voor het PRIMO Public Risk Forum, schroom dan niet contact op te nemen met PRIMO via secretariaat@primo-nederland.nl .
Public Risk Forum #8: sociaal domein/ publieke waarden, vanuit oogpunt van risicomanagement
Elke twee weken houden wij op woensdag een digitaal overleg voor leden. Per bijeenkomst één onderwerp. Eén uur. De lijnen zijn altijd open vanaf 10:30 uur, voor klankbord of advies. Op woensdag 16 september 2020 agendeerden wij als onderwerp: Het sociaal domein en publieke waarden.
De discussie vond plaats op basis van de inbreng vanuit de organisatie van één van de deelnemers aan het forum. In die concrete situatie is geconcludeerd dat te verlenen zorg passend dient te zijn qua kwaliteit en aanbod. Het is evenwel zeer lastig om bijvoorbeeld mensen vanuit een bijstandssituatie weer aan het werk te krijgen. Oorzaken daarvan zijn de (recente) veranderingen in deze tijd, maar ook de regelgeving bevordert de uitstroom niet. De doelstelling publieke waarden wordt daardoor vaak niet gehaald. De vraag is dan ook of we die standaard überhaupt kunnen halen. Vaak vervalt de organisatie dan in het systeem van het geven van het voordeel van de twijfel ten gunste van de burger. Daarmee wordt evenwel ook een stap gezet naar een open einde regeling, hetgeen vanzelfsprekend ook niet de bedoeling kan zijn. Het gevaar bestaat dat de financiële consequenties weer leidend gaan worden.
Geconcludeerd is ook dat het vergelijken van concrete casussen aan de achterkant en daarvan leren niet echt gebeurt.
De lappendeken aan systemen die het primaire proces moet ondersteunen is ook niet bevorderlijk voor een omslag in het denken in de waan van de dag naar het uitgangspunt publieke waarden. In veel organisaties zijn daar wel ontwikkelingen te zien in bijvoorbeeld het gebruik van een systeem als Risk-ID in plaats van de vele Excel sheets. Het systeem moet ook voor bestuurders de mogelijkheid bieden om in discussies direct informatie voorhanden te hebben via de moderne communicatiemiddelen (app’s).
Geconcludeerd is ook dat het grootste risico op dit beleidsterrein het verandervermogen van een organisatie is. Dat is mede een cultuurkwestie en de kwaliteit van het management om discussie tot verbetering van processen in gang te zetten. Naast de financiële rapportages ten behoeve van de weerstandsparagraaf zijn ook niet financiële rapportages noodzakelijk om te toetsen of ze voldoen aan de publieke waarden. Een meer dan gemiddelde risicobewustzijn bij het management en vanzelfsprekend daarop aansluitend op bestuursniveau, is daarvoor onontbeerlijk.
In het Public Risk Forum #9 op 30 september a.s. (11.00 – 12.00 uur) zal aandacht worden besteed aan:
Gebiedsontwikkeling en publieke waarden.
Aan dit forum hebben zes PRIMO Nederland leden deelgenomen.
Heeft dit alles uw interesse opgewekt voor het PRIMO Public Risk Forum, schroom dan niet contact op te nemen met PRIMO via het secretariaat van PRIMO Nederland.
In haar jaarlijkse Algemene Ledenvergadering, gehouden te Pijnacker-Nootdorp op 28 augustus 2020, hebben de leden van PRIMO Nederland unaniem ingestemd met de jaarrekening 2019 en de begroting 2021.
Tevens werd een nieuw bestuur gekozen, nu bestaande uit Ellen Gehner (risicoadviseur provincie Zuid-Holland), Saskia Wiersma (voormalig gemeentesecretaris van de gemeente Zevenaar), Martin van der Bijl (strateeg Regio West Brabant en voormalig wethouder van de gemeente Etten-Leur), Wouter Slob (Secretaris en algemeen directeur waterschap Zuiderzeeland) en Jan Paul Woudstra (gemeentesecretaris Pijnacker-Nootdorp).
Conclusie van de algemene ledenvergadering en het bestuur is dat de vereniging financieel gezond is en dat zij beschikt over een portfolio waarmee zij haar leden goed kan bedienen. Zij kijkt vol vertrouwen uit naar de volgende fase van haar ontwikkeling.
Afscheid werd genomen van directeur Jack Kruf. Van 1 juli 2017 tot 1 september 2020 was hij directeur van PRIMO Nederland met als specifieke opdracht om een portfolio van producten en diensten te ontwikkelen en het netwerk van de vereniging te versterken. Op 28 augustus 2020 dankte het bestuur van de vereniging hem met als unaniem standpunt: missie geslaagd. Hij krijgt uit handen van voorzitter Jan Paul Woudstra het kunstwerk Chapeau: Hoed af voor alles wat is bereikt! van maker Rob Verhoeven.
Jack Kruf dankt het bestuur voor het in hem gestelde vertrouwen en de fijne samenwerking door de jaren heen. Hij onderstreept nogmaals het belang van PRIMO als enige onafhankelijke non-profit-organisatie, die zich richt op kennisdeling inzake besturing van het publieke domein met waarden- en risicomanagement als specifiek onderdeel. Zij heeft een unieke positie. In tijden van crises en transities kan de vereniging daarbij een steeds belangrijkere rol kunnen gaan spelen als objectief en neutraal verbinder en kan zij de niet commercieel gedreven advisering over definities, raamwerken, methoden en technieken ter hand gaan nemen. Kruf:
“Ik constateer een grote versnippering in definitie, gebruik en toepassing van risicomanagement bij publieke organisaties zoals ministeries, provincies, gemeenten, waterschappen, verbonden partijen, universiteiten en hun koepelorganisaties. Dit vak verdient het om verder in banen te worden geleid, veel verder dan waar het nu staat. Risicomanager of risicoadviseur is nu een vrij beroep. Het is geen formeel vak. De wetenschappelijke verschillen tussen universiteiten zijn groot, té groot naar mijn mening. Het is een archipel, met op elk eiland de eigen wetten, adviseurs en definities.
Ik heb de afgelopen jaren gewerkt in een wolk van 100 definities en een veelvoud aan modellen, methoden en technieken. Gezien de publieke belangen die op het spel staan, is hier heel veel winst te behalen. Het meer spreken in dezelfde taal is een must voor effectieve samenwerking, zowel binnen en tussen organisaties, en voor adequate aanpak van vraagstukken. Iets meer holistisch denken en handelen mag best. Moet eigenlijk. In mijn ogen is een quantum leap voor doorontwikkeling van risicomanagement noodzakelijk, zeker omdat voorliggende dossiers erom vragen. Laat de bundeling van 75 essays over de afgelopen 25 jaar een inspiratie zijn om dit proces aan te zwengelen.
Voor de doorontwikkeling is het in mijn ogen relevant dat het vak risicomanagement door bestuurders en de ambtelijke top wordt omarmd. Het is een randvoorwaarde, anders blijven wij steken bij een ambtelijk financieel en control gedreven aanpak. De tone of the top en het type leiderschap is cruciaal en van grote invloed op hoe organisaties sturen op hun doelen en waarden, daarmee op de betrouwbaarheid en de effectiviteit. Het kijken over de horizon, naar scenario’s en risico’s hoort daarbij. Persoonlijk ben ik ervan overtuigd dat de afstemming tussen politiek, bestuur en management dé drivers bevat waar de meeste publieke risico’s ontstaan. Hier is de winst te halen. Overigens was het de discussie hierover door een groep gemeentesecretarissen uit 10 Europese landen in Straatsburg op 1 april 2005 die heeft geleid tot de oprichting van PRIMO. Het vak risicomanagement verdient het dat het volledig naar dit interface migreert.
PRIMO kan haar rol in dit proces meer en meer gaan pakken, omdat de meeste organisaties, koepels en adviseurs ‘vastzitten’ aan de eigen belangen. PRIMO is vrij en onafhankelijk. Dat is een voordeel. Ook internationaal timmert zij daarin aan de weg. Ik wens het nieuwe bestuur én de kersverse directeur in Nederland alle succes van de wereld met deze prachtige uitdagingen en opgaven.”
Tevens werd de nieuwe directeur Frank Havik benoemd. Frank start op 1 september 2020. Een man met elan, drive en kennis van zaken, die logisch kan voortbouwen op de huidige portfolio. Als voormalig topsporter en met zijn zeer gedegen kennis van omgang met crisis en communicatie is hem deze uitdaging zeer toevertrouwd. Hij is een man van precisie en van verbinding. Het bestuur wenst hem zeer veel succes, zegt al haar steun toe en bespreekt op korte termijn hoe zij haar eigen bestuurlijke rol verder kan versterken.
Internal auditors in crisistijd: ‘We moeten niet te lang in een adviesrol blijven zitten’
Peter Steeman
In tijden van crisis worden bochten afgesneden en noodmaatregelen in een oogwenk geïmplementeerd. Houdt de internal audit stand als laatste dijk, of is het pompen of verzuipen? Een audit directeur van een bank laat weten dat sinds het uitbreken van de coronapandemie in het Three lines of defense-model iedereen een lijntje is opgeschoven. “Omdat iedereen het in de eerste lijn druk heeft is de riskfunctie begonnen met het helpen van de eerste lijn. Ik doe nu het werk van de riskmanager.” Schokkend vindt Tom Reukers, adviseur internal audit, risk en controls bij opleidings- en adviesorganisatie Kriton deze ontboezeming. Lees meer
Focus: ‘De kunst van ontwerp én borging van besturing’.
PRIMO biedt dit kennisinstrument, wetenschappelijk gepubliceerd en als trademark geregistreerd: praktisch, gedegen, snel, non-profit, onafhankelijk en voor haar leden per direct toegankelijk. Eerste inzet van het kennisinstrument is onderdeel van het PRIMO-lidmaatschap. Het kennisinstrument is een gecureerde en gestandaardiseerde vragenlijst met betrekking tot sturing en stuurkracht van uw vraagstuk. Veilig, vertrouwd, privacy gegarandeerd.
In tijden waarin elkaar fysiek treffen even niet of beperkt mogelijk is, in tijden van moeten handelen, in tijden waar kwalitijd en kwaliteit elkaar treffen, is het wel handig dat je als team snel en adequaat in staat bent de stuurkracht met betrekking tot het voorliggende vraagstuk te verkennen. Actor, waarde en object worden verbonden door dialoog en besluitvorming over de sturing.
Om te kunnen navigeren is de basis van succes: permanent met elkaar in verbinding blijven, kennis en inzicht delen (to the max) én op basis daarvan bijsturen.
Uw elementen van sturing
PRIMO heeft op basis van een survey onder publiek managers vijf kernelementen van sturing geïdentificeerd die voor een groot deel de bestuurskracht en het organiserend vermogen bij waardecreatie bepalen. Die kennis is gebundeld, wetenschappelijk gecureerd, onderbouwd en gepubliceerd en nu voorzien van een dashboard. De elementen:
Financiën en Compliance.
Oriëntatie op en kennis van klant of doelgroep, de eigen gerichtheid op levering.
Rentmeesterschap, verbindend leiderschap en cultuur in het team.
Beschikbaarheid van tools, mensen en technieken om te leveren wat wij ons hebben voorgenomen.
Verbinding met omgeving en stakeholders in samenwerking, oriëntatie en vooral werkende contracten.
Uw vragen
Wat denkt ons team nodig te hebben om te kunnen acteren en de opdracht tot een goed einde te brengen?
Wat is de belangrijkste waarde (bv. project, planrealisatie, crisisaanpak, resilience, levering), die wij als team (actor) moeten leveren aan het object (burger, bedrijfsleven, samenleving, doelgroepen)?
Wat wordt gezien als de grootste afwijking van of schade aan die waarde (risico) zoals wij nu werken of georganiseerd zijn?
Wat drijft deze afwijking aan? Waar ligt de oorzaak (bv. gebeurtenissen, cultuur, leiderschapsstijlen, eigen vaardigheden van het team, externe trends of ontwikkelingen)?
Wat is de kennis en het inzicht van elk teamlid over de elementen van sturing?
Wat is het gezamenlijke beeld van het team: waar liggen verschillen, hoe is de spreiding, wat zijn de overeenkomsten?
Wat concluderen wij nu als een team op basis van deze inzichten?
Wat kunnen we met deze kennis direct oppakken om te verbeteren? Nu!
Wat is vanaf morgen nodig om de sturing aan te scherpen?
Het meten van collectieve kennis is key bij hoge dynamiek: uw aanpak
U heeft een vraag hoe uw team het voorliggende vraagstuk het best kan aanpakken.
U mailt ons en ontvangt per direct een link naar FORTE®.
U vraagt uw team (kan op zowel op naam, als anoniem) te scoren (10 minuten invultijd).
Indien score compleet, u ontvangt dezelfde dag een overzicht met scores (hoog, laag, gemiddelde, mate van spreiding en deviatie, markante punten).
U kunt het resultaat direct toepassen voor dialoog en besluitvorming.
PRIMO staat klaar voor U, 24/7
U kunt contact opnemen met Esther van Zijp. Indien u gebruik wil maken van een bredere inzet van FORTE® of u bent nog geen lid van onze vereniging, neem dan ook contact met ons op.
Risico op personeelstekort gemeenten onvoldoende onderkend in begroting
Daphne Postma, Luuk van de Ven, Tjerk Budding en Erwin Ormel
Al geruime tijd wordt onderkend dat gemeenten in de nabije toekomst wellicht te maken zullen krijgen met een lastig bedrijfsvoeringsvraagstuk, namelijk een tekort aan personeel. Veel gemeenteambtenaren gaan komende jaren met pensioen. Vanwege de krappe arbeidsmarkt zal het lastig zijn om voldoende nieuwe medewerkers aan te trekken. De vraag is echter in hoeverre gemeenten zelf over dit risico rapporteren in hun verantwoordingsstukken?
Dat gemeenten risico lopen onvoldoende personeel in dienst te hebben, blijkt onder meer uit cijfers die het A&O fonds rapporteert in haar jaarlijkse personeelsmonitor. In de meest recente versie daarvan (uit mei 2020) geven zij aan dat meer dan een derde (34%) van de medewerkers bij gemeenten 55 jaar of ouder is. Dit is meer dan het landelijke gemiddelde (21%). Illustratief zijn ook de cijfers die de Kennisbank Openbaar Bestuur publiceert. Hieruit (zie figuur 1) komt naar voren dat de modus, dat wil zeggen de leeftijd die het vaakste voorkomt, is verschoven van 49 jaar in 2010 naar 57 jaar in 2018. Ook is te zien dat steeds meer medewerkers in de 60+ categorie vallen.
Dat gemeenten mogelijk te maken krijgen met een personeelsprobleem blijkt ook uit het uitstroomcijfer: deze is gestegen van 6,2% uitstroom in 2015 naar 8,2% in 2019. Dat heeft voor een belangrijk deel met pensionering te maken, maar ook zien we dat veel medewerkers gemeenten vroegtijdig verlaten.
In de achterliggende periode is de groep medewerkers in de leeftijd van 35-55 jaar het sterkst teruggelopen. Dat is de groep ambtenaren met veel kennis en ervaring. Bedroeg het percentage vrijwillig ontslag (bijvoorbeeld vanwege betere arbeidsvoorwaarden elders) nog 30% in 2015, deze was 49% in 2019. Kortom, gemeenten weten lang niet al het personeel te behouden. Dat betekent dat gemeenten voor een grote uitdaging staan om deze vakkennis de komende jaren vast te houden.
Figuur 1. Ontwikkeling personeelsbestand gemeenten
Rapporteren
Nu blijkt dat gemeenten mogelijk te maken krijgen met een aanzienlijk risico op het optreden van een personeelstekort door personeelsuitstroom, zou er verwacht mogen worden dat ze hierover rapporteren in hun verantwoordingsdocumenten, dat wil zeggen in de begroting en de jaarrekening. Voorshands zijn er naar onze mening twee voordehandliggende plekken daarvoor: de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing alsmede de paragraaf Bedrijfsvoering. In eerstgenoemde paragraaf dienen gemeenten (onder meer) een inventarisatie te verschaffen van de belangrijkste risico’s die zij lopen en het beleid hieromtrent, de laatstgenoemde paragraaf geeft inzicht in de stand van zaken en de beleidsvoornemens ten aanzien van de bedrijfsvoering.
Wij hebben onderzocht in welke mate gemeenten rapporteren over het risico op personeelstekort als gevolg van de uitstroom van personeel. Voor ons onderzoek hebben wij de gemeenten ingedeeld in vier grootteklassen: gemeenten met minder dan 20.000 inwoners, 20.000 tot 50.000 inwoners, 50.000 tot 100.000 inwoners, en meer dan 100.000 inwoners. Binnen iedere grootteklasse zijn willekeurig 20 gemeenten geselecteerd en is de meest recente begroting (over 2020) geanalyseerd.
Mate van rapporteren
Uit de analyse blijkt dat slechts 18 van de 80 gemeenten (22,5%) het risico op personeelstekort door uitstroom noemen in de begroting voor 2020 (zie figuur 2). Twaalf daarvan rapporteren over dit risico in de paragraaf Bedrijfsvoering, vijf doen dit in de paragraaf Weerstandsvermogen en Risicobeheersing. Eén gemeente heeft het risico in beide paragrafen benoemd.
Figuur 2. Rapporteren risico personeelstekort
Als we vervolgens kijken naar verschillen tussen gemeenten, dan zien we dat grotere gemeenten aanzienlijk vaker over mogelijke personeelstekorten rapporteren dan kleine gemeenten (zie figuur 3). Zo benoemt 30% van de gemeenten met meer dan 100.000 inwoners dit risico, terwijl dit percentage op 10% ligt bij de groep kleinste gemeenten (minder dan 20.000 inwoners).
Figuur 3. Samenhang grootte en mate van rapporteren
Wijze van rapporteren
Nadat we hebben geanalyseerd of gemeenten überhaupt rapporteren over mogelijke personeelstekorten, hebben we gekeken hoe de gemeenten die dat wel doen daarover verslag doen. We hebben in onze analyse daarbij specifiek gekeken naar drie elementen:
Maken ze het risico ook kwantitatief, dat wil zeggen worden er ondersteunende cijfers gehanteerd (zoals het aantal medewerkers dat de komende 10 jaar met pensioen gaat)?
Worden er maatregelen genoemd, dat wil zeggen wordt er aangegeven hoe de uitstroom opgevangen wordt?
Wordt het risico geïnternaliseerd, dat wil zeggen wordt de (mogelijke) rol van de gemeente aangegeven?
Uit figuur 4 blijkt dat de ruime meerderheid van de gemeenten het risico niet kwantitatief maakt in hun begroting. Het benoemen van maatregelen om de uitstroom te ondervangen, wordt door 11 van de 18 gemeenten (61%) gedaan. Daarnaast heeft 78% (14 gemeenten) het probleem geïnternaliseerd.
Figuur 4. Wijze van rapporteren
Woorden en duidingen
Als laatste onderdeel van onze analyse hebben we gekeken welke woorden en duidingen door de gemeenten gebruikt worden. Hierbij valt op dat ze daarvoor veelal woorden als ‘vergrijzing’, ‘natuurlijk verloop’ en ‘pensioenuitstroom’ gebruiken. Daarnaast wordt geregeld aangegeven dat het lastig is om personeel te behouden, omdat er ook van buitenaf steeds harder aan hun personeel getrokken wordt. Hierdoor ontstaat er krapte in het personeelsbestand.
‘We ontwikkelen een arbeidsmarktcommunicatie om voorbereid te zijn op de pensioenuitstroom: 200 collega’s de komende 10 jaar’
De betreffende gemeenten zien in dat de uitstroom van het personeel in de organisatie veelal te maken heeft met de stijging van de gemiddelde leeftijd van het personeel. De gemeenten die rapporteren over het risico op personeelstekort geven daarnaast geregeld aan op de lange termijn bezig te zijn met het overdragen van kennis naar de jongere collega’s.
‘Ook de voorziene uitstroom van pensioengerechtigden is op deze manier in beeld, waardoor vroegtijdig kan worden geanticipeerd op de overdracht van kennis van oudere naar jongere collega’s’
Daarnaast is er ook oog voor de, over het algemeen, krapper en grijzer wordende arbeidsmarkt. Gemeenten hebben moeite met het aantrekken van hoger opgeleid personeel, hebben last van een leger wordende ‘vijver’ en hebben moeite om balans te houden in de leeftijdsopbouw van het personeelsbestand.
‘En daar ligt een grote uitdaging! Want net zoals iedere andere werkgever vist de gemeente Terschelling in een vijver die door de vergrijzing steeds leger wordt.Gekwalificeerd personeel werven en behouden, waarbij huisvesting een heikel punt is, is een flinke opgave’
Conclusie
Hoewel vrij breed onderkend wordt dat gemeenten een mogelijk risico lopen onvoldoende personeel in dienst te zullen hebben in de toekomst om de diverse activiteiten te kunnen ontplooien, rapporteert nog geen een op de vier gemeenten (22,5%) hierover in de daarvoor voordehandliggende onderdelen van de begroting.
Het is daarbij niet alleen opmerkelijk dat ze dit risico niet noemen, daarnaast zijn juist deze onderdelen (de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing alsmede de paragraaf Bedrijfsvoering) erop gericht om over dit soort zaken te rapporteren. Het is ons niet duidelijk waarom dit in de praktijk nauwelijks gebeurt.
In dit artikel hebben we daarnaast laten zien dat er verbeterpotentieel is inzake het kwantitatiever maken van de risico’s, het aangeven van mogelijke maatregelen die genomen kunnen worden en het meer internaliseren van de risico’s. Wij hopen dat dit artikel een bijdrage kan leveren aan een adequaat HR-beleid bij gemeenten door risico’s inzake personeel meer te onderkennen en daarover met elkaar het gesprek aan te gaan.
Is risicomanagement een overbodige discipline of van toegevoegde waarde?
Marcel Pheijffer
Voor accountants zijn zaken als ‘in control zijn’, ‘integraal risicobeheer’ en ‘risicomanagement’ gefundenes Fressen, zo schreef ik in mijn bijdrage ‘Heeft de accountant van vuilverbrander AEB soms zelf ook een vuiltje weg te werken?’. Hoogleraar organisatieleer Hans Strikwerda reageerde op accountant.nl en hij neemt juist afstand van het idee dat accountants op deze gebieden deskundig zijn. Lees meer
“Ik houd geen pleidooi voor het afschaffen van risicomanagement, compliance en/of accountancy. Het zijn, mits goed uitgevoerd, nuttige disciplines. Punt is echter dat er in de praktijk te vaak niet goed genoeg gebruik van wordt gemaakt en dat de uitvoering ondermaats is. Omdat bestuurders niet zitten te wachten op de risico’s die zij krijgen voorgeschoteld. Omdat zij compliance-gebreken niet ernstig genoeg vinden om te repareren. Of omdat het niet altijd goed uitkomt als de accountant echt kritisch is.”
Verschuil je je achter codes en compliance regels of laat je je morele gevoel, je integriteit ook meespelen in de beslissingen die je neemt? Professionals zouden zich zowel door de systematische bovenstroom met regels áls de emotionele onderstroom moeten laten leiden. ‘Maar we verschuilen ons steeds vaker achter rationele integriteit; de regeltjes’, stelt Rob van Es in zijn nieuwe boek Emotionele Integriteit. Lees meer
Van Es: ‘Want we hebben een begrip dat 2000 jaar oud is –integriteit- de laatste 25 jaar vermanaged. We zijn integriteit achter codes en compliance gaan verstoppen. De code zegt het: dus mag het. Integriteit is zo feitelijk risicomanagement geworden, terwijl je het vaak bij beslissingen over hele menselijke emoties hebt en lang niet altijd over meetbare grootheden.’
Public Risk Forum #6: PRIMO Onderwijs en ‘Erkend Risicoadviseur’
Elke twee weken houden wij op woensdag een digitaal overleg voor leden. Per bijeenkomst één onderwerp. Eén uur. De lijnen zijn altijd open vanaf 11:00 uur, voor klankbord of advies. Op woensdag 22 juli 2020 agendeerden wij twee onderwerpen.
PRIMO/KDZ leergang Kwaliteit & Risico
Jack Kruf en Harrie Scholtens van en namens PRIMO gaven een toelichting op het gezamenlijke initiatief van PRIMO en KDZ. PRIMO mag bij de lezers van deze site bekend worden verondersteld. KDZ (Zentrum für Verwaltungsforschung) is een oorspronkelijk initiatief van de Vereniging van Oostenrijkse Steden en is nu Internationaal actief met als inzet de verbetering van het openbaar bestuur in Europa. KDZ acteert op dat gebied ook voor de Europese Commissie op de Balkan.
In de tweede helft van dit jaar (vanaf eind september) zullen een drietal digitale modules worden aangeboden waarin het Kwaliteitsmodel CAF (Common Assessment Framework) en Risicomanagement bij elkaar worden gebracht en waarbij aandacht zal worden besteed hoe in deze setting omgegaan kan worden met “Climate Change”. In de eerste module zal het Risicomanagement centraal staan. In de tweede module komt Climate Change aan de orde en de derde module zal zich richten op hoe de problematiek kan worden benaderd vanuit het perspectief van de eigen persoonlijke stijl, vaardigheden en kennis.
Het programma zal Europa-breed worden aangeboden om uitwisseling van benaderingen, in diverse Europese landen, mogelijk te maken. De presentaties zullen in het Engels worden verzorgd. Er zal worden getracht de break-out teams de gelegenheid te geven te discussiëren in de eigen taal, waarbij wordt uitgegaan van Engels, Duits en Nederlands.
De deelnemers aan het Public Risk Forum kwamen tot de conclusie dat een dergelijke opleiding in een behoefte kan voorzien, waarbij wel de insteek naar de doelgroep van groot belang is. Geconcludeerd is namelijk ook dat deze integrale benadering met name op management- en bestuursniveau nogal eens ontbreekt. Uitgangspunt is dan ook om in te steken op het niveau van het hogere management bij decentrale overheden.
Naar een ‘Erkend Risicoadviseur’ in het publieke domein?
Het onderwerp werd door Ed Mallens van de gemeente Rotterdam/NEN om het nieuwe initiatief van NEN te bespreken in het licht van risicomanagement in de publieke sector. Het NEN heeft een platform Erkend Risico-adviseur opgezet, dat zich met name richt op het bedrijfsleven. De deelnemers aan het Forum hebben hiervan kennisgenomen en zijn tot de conclusie gekomen dat een dergelijk initiatief ook voor de publieke sector een welkome aanvulling zou kunnen zijn.
Geconcludeerd is dan ook dat PRIMO hierin een sturende en leidinggevende rol zou kunnen vervullen. Het Public Risk Forum geeft het bestuur van PRIMO mee om dit op te pakken en te bespreken of dit in internationaal verband kan worden opgepakt.
Volgende bijeenkomst
Het volgende Public Risk Forum vindt plaats op woensdag 2 september 2020 om 11:30 uur (members only).
Past de gekozen risicotooling – software voor risicomanagement – bij je organisatie? Vier modellen. Waarmee moet een organisatie rekening houden bij het selecteren van een risicotool? Dit keer kijken we naar een manier om te bepalen of de risicotooling voldoende goed aansluit op het risicomanagementraamwerk van de organisatie. Lees meer
