“Vluchtelingen zijn zeer gemotiveerd om in te burgeren, maar in de praktijk worden ze geconfronteerd met allerlei belemmeringen die hun integratie in de Nederlandse samenleving in de weg staan. Ingewikkelde regels, slechte informatievoorziening, stress en zorgen om familie zijn de obstakels die de vluchtelingen tegenkomen.”
De VluchtelingenWerk IntegratieBarometer is een periodiek onderzoek naar de integratie van vluchtelingen in Nederland. Het eerste rapport verscheen in 2005. Dit is de zesde editie, die in opdracht van VluchtelingenWerk Nederland is uitgevoerd door het Verwey-Jonker Instituut.
De IntegratieBarometer 2018 is geheel gewijd aan het thema inburgering. Centraal staan de beleving van en de ervaring van vluchtelingen en de rol die inburgering speelt in hun leven: het leren van de Nederlandse taal, het kennismaken met de samenleving en de persoonlijke oriëntatie op de invulling van een nieuw bestaan in Nederland.
Voor dit onderzoek zijn diepte-interviews gehouden met inburgeraars en is in focusgroepen met vluchtelingen, maatschappelijk begeleiders en taaldocenten dieper op het thema ingegaan. Dit onderzoek geeft een uniek inzicht in hoe vluchtelingen inburgering ervaren en biedt aanknopingspunten voor toekomstige inburgering. Dit perspectief is onontbeerlijk in de huidige discussie over het Nederlandse inburgeringsbeleid.
Karl Weick en Kathleen Sutcliffe tonen de lezers hoe zij flexibel kunnen reageren op onverwachte uitdagingen en hoe zij de ontregelende effecten van verandering kunnen minimaliseren door het gebruiken van zingeving, stressreductie, migratiebeslissingen en labeling.
Met het introduceren van het krachtige nieuwe concept van ‘Mindfulness’, zetten de auteurs de vijf kwaliteiten van de bedachtzame organisatie uiteen, alsmede de benodigde organisatorische vaardigheden om die te bereiken. Elk concept wordt verduidelijkt in tot de verbeelding sprekende case studies van organisaties die de bedachtzame praktijk belichamen.
“Natuurlijk is er ‘niets nieuws onder de zon’ – toch komen Karl Weick en Kathleen Sutcliffe in ‘Management van het onverwachte’ daar zo dicht mogelijk bij als menselijk voorstelbaar is. Geen uitgave is actueler (helaas), en er is wellicht geen andere benadering die origineler en doordachter en bruikbaarder en rijker aan informatie is dan wat u vindt tussen de omslagen van dit boek.”
“De grootste vijand van het creëren van een HRO is een managementstijl die een geloof in autoriteit koppelt aan de overtuiging dat vereenvoudiging de sleutel tot succes is. Die combinatie leidt tot organisaties waarin lastige informatie niet wordt gedeeld, gesprekken over complexe problemen alleen nog in de wandelgangen gevoerd kunnen worden en een constante verplichting om succes te rapporteren tot ongelukken leidt. Juist in deze tijd waarin van bestuurders eenvoudige waarheden worden verwacht en expertise en dubbelzinnigheid niet erg populair zijn, zou de boodschap van dit boek wel eens extra relevant kunnen zijn. De Nederlandse vertaling komt op een goed moment.” >>
Grootste risico vanuit de politiek is om juist invulling te kunnen en te willen geven aan al die vraagstukken als klimaatverandering, migratie et cetera en dat er een onderhuidse angst is bij leiders om zich uit te durven spreken. Dit kan ertoe leiden dat er een verwijdering ontstaat tussen hogere en lagere overheden.
Nog te vaak moet lokaal gewerkt worden vanuit onduidelijkheid inzake de koers van hogere overheden. Publieke leiders nationaal zouden helder moeten zijn in wat de richting is, keuzes maken en vooral stimulerende kaders bieden waar publieke leiders lokaal ook hun invulling kunnen geven. Ik vraag dus aandacht voor dat waardevolle begrip multi-level governance.
Het goed kunnen schakelen door overheden onderling is essentieel om de vraagstukken die nu voorliggen aan te kunnen pakken. Overheden zouden te allen tijde in elkaars verlengde moeten opereren en als het ware organisch moeten samenwerken om gezamenlijk en op de verschillende niveaus de antwoorden op vraagstukken te vinden.
Een andere interface waar ik aandacht voor vraag is de samenwerking tussen politiek, bestuur en ambtelijke organisatie. Het van buiten naar binnen denken blijft van groot belang om vraagstukken adequaat en vernieuwend te kunnen aanpakken.
Het van binnen naar buiten denken, probleem-denken of bureaucratie werkt remmend, soms ook verlammend op de feitelijke maatschappelijke en bestuurlijke vernieuwing. Natuurlijk weet ik dat wijzelf ook veel wetten en regels hebben gemaakt om alles in goede banen te leiden. We hebben deze immers ook democratisch vastgesteld. De kunst is – nee de noodzaak – om bij vraagstukken van deze omvang, zoals geformuleerd door het World Economic Forum, de balans te vinden tussen de werelden van politiek, bestuur en management. Ik juich een open dialoog hierover toe.
De wereld van de gestolde kennis en regels moet worden afgestemd met de dynamiek van de samenleving en ideologieën. De systeemwereld van de overheid immers dient in mijn ogen te raken aan de leefwereld van burgers en bedrijven. Voor de publieke risico’s van wereldformaat een uitdagende opgave. Ik pleit daarbij voor het stimuleren van overheidsparticipatie in plaats van burgerparticipatie. Een overheid die participeert in de samenleving.
Het concrete handelingsperspectief voor de aanpak van de in het Global Risks Report 2016 genoemde risico’s, is het meest gebaat bij:
“Heb lef, vertrouw op de kracht van mensen, en koester de verschillen.”
Er zijn verschillende signalen dat we leven in een verandering van tijdperk. Ik heb de stellige overtuiging dat dit ook het geval is. Het gaat minder om bezit en meer om toegang. Informatie wordt bijvoorbeeld steeds meer gedeeld. We kunnen met 3D printers van alles zelf maken. De deeleconomie vindt overal zijn weg. De noodzaak om nu echt wat aan klimaatverandering te doen, dringt bij veel mensen en organisaties door. Schoondrinkwater, energie en voedsel zijn niet meer vanzelfsprekend. We hebben straks ook klimaatvluchtelingen onderdak te bieden.
In Parijs zijn in december 2015 eindelijk ferme besluiten genomen. Deze worden in april 2016 uiteindelijk formeel vastgesteld. Ik verwacht dat alle gemeenten van de Rijksoverheid extra maatregelen krijgen opgelegd. Nederland liep al achter op de wereldwijde afspraken. Lokale afspraken zijn noodzakelijk om de afspraken uit het klimaatakkoord te halen. Voor de gemeente Medemblik betekent dit dat we starten met een programma Duurzaamheid. In dit programma werkt de gemeente samen met de bevolking en het bedrijfsleven.
Alle gemeenten en dus ook de gemeente Medemblik, hebben de komende jaren veel (nieuw) werk aan het opvangen van vluchtelingen. Voor een deel is het regulier werk omdat we al jaren een verplichting hebben om statushouders aan onderdak te helpen. Er zijn ook enkele nieuwe activiteiten zoals het versnellen van de aanvragen en het zoeken naar andere mogelijkheden. De (crisis-)noodopvang zoals we door het hele land hebben gezien is natuurlijk ook nieuw. In Medemblik hebben we een uitstekende ervaring met de crisisnoodopvang. Een ander voorbeeld is het opvangen van statushouders.
Om zoveel mogelijk doorstroming te hebben in de AZC’s, moeten we zo snel mogelijk huisvesting voor statushouders regelen. In Medemblik hebben we met een versnelde procedure op 7 april een besluit genomen dat we in Wognum 44 woningen gaan bouwen voor statushouders en starters op de arbeidsmarkt. En er is een integrale werkgroep ingesteld die niet allen onderdak maar ook voorbereidingen treft voor de scholing en sociale aspecten om de integratie zo snel en goed mogelijk te verzorgen.
Het concrete handelingsperspectief voor de aanpak van de in het Global Risks Report 2016 genoemde risico’s, is het meest gebaat bij:
“Te dromen en lef te hebben om de kracht van de samenleving te benutten”.
Het Global Risks Report beschrijft een aantal serieuze risico’s: van klimaatverandering tot vluchtelingen en oorlog.
Deze zijn echter allemaal risico’s die ‘technisch’ op te lossen zijn. We weten wat we moeten doen en hebben het vaak eerder al gedaan. Het grote risico is dat we er niet in slagen om het te doen, dat daar de slagkracht en het draagvlak voor ontbreekt.
Het rapport noemt de noodzaak tot veerkrachtige (‘resilient’) samenleving en om risico’s op te kunnen vangen. Het grootste risico is volgens mij dat we steeds slechter aan die randvoorwaarde kunnen voldoen. ‘The business of government’ ligt zodanig onder het vergrootglas dat elk detail onderdeel wordt van het publieke debat. Activisme en incidenten hebben daarbij een verlammende werking. Als extreem voorbeeld daarvan kan het referendum van 6 april over het associatieverdrag met Oekraïne worden gezien, maar ook de moeizame discussies over vluchtelingenopvang en het krampachtige optreden van o.a. het COA en zijn opdrachtgevers.
Op lokaal niveau betekent dit dat daadkracht verdwijnt en de overheid slechter in staat is de kwaliteit te leveren die verwacht mag worden. Dat leidt tot negatieve reacties en versterkt de vicieuze cirkel. De uitdaging is dan ook een nieuwe manier van besturen en verantwoorden te vinden. De Vereniging van gemeentesecretarissen draagt daaraan bij door met leden (en andere partijen in overheidsland) het gesprek aan te gaan, ideeën te delen en vaardigheden te trainen om hiermee om te gaan.
Het concrete handelingsperspectief voor de aanpak van de in het Global Risks Report 2016 genoemde risico’s, is het meest gebaat bij:
“Grote risico’s kunnen alleen aangepakt worden wanneer de verantwoordelijkheid helder belegd wordt: gedeelde doelen zijn belangrijk voor het draagvlak, maar over verantwoordelijkheid voor de uitvoering mag geen misverstand bestaan.”
In het Global Risks Report staan risico’s voor 2016, die voor de Regio West-Brabant grote gevolgen kunnen hebben.
De vluchtelingenstroom staat dit jaar op 1 als grootste risico. De gemeenten in West-Brabant gaan hier de gevolgen dit jaar (en de komende jaren) direct van ondervinden. Vorige week nog heeft de provincie Noord-Brabant aangekondigd dat gemeenten een opgave krijgen in subregio’s om nog eens 7200 vluchtelingen op te vangen. West-Brabant staat aan de lat voor 2470 vluchtelingen. Voor 15 mei moeten gemeenten plannen hebben om deze vluchtelingen te huisvesten. In 3 subregio’s pakken gemeenten deze opgave aan. Voor de Regio West-Brabant als organisatie ligt hierin een coördinerende en faciliterende rol. Dit wordt het komende jaar een grote uitdaging.
De Regio West-Brabant heeft als organisatie niet zozeer direct invloed op het ontstaan (of tegen gaan) van bedreigingen in het Global Risks Report. Wel kunnen de gevolgen een grote impact hebben. Gemeenten krijgen zowel bestuurlijk als in de samenleving zelf te maken met de gevolgen van de vluchtelingenstroom. Zij moeten omgaan met bestuurlijke druk en een samenleving die zich hierdoor overvallen kan voelen. De opgave voor de gemeenten is om het probleem zelf aan te pakken, als de onrust in de samenleving die ongetwijfeld gaat ontstaan in goede banen te leiden. Hierbij is communicatie en goede afstemming met gemeenten in de regio (en daarbuiten) van cruciaal belang. De Regio West-Brabant als organisatie fungeert hierbij als afstemmingsorgaan.
Het concrete handelingsperspectief voor de aanpak van de in het Global Risks Report 2016 genoemde risico’s, is het meest gebaat bij:
“bewustwording creëren bij bestuurders om lef te tonen en zich uit te durven spreken.”
De vier grote steden dreigen een afspraak met de rijksoverheid over de huisvesting van achtduizend asielzoekers met een verblijfsvergunning te verscheuren.
De steden praten gezamenlijk met andere gemeenten al maanden met het Rijk over financiële compensatie, maar nog steeds is er een verschil van enkele honderden miljoenen euro’s tussen wat de gemeenten willen en wat het Rijk biedt. De steden waarschuwen voor ‘onverantwoorde situaties’.>>
