Integriteitcultuur binnen Nederlandse gemeenten

door KPMG Integrity

Achtergrond
Integriteit is een kernwaarde voor een goed functionerende (lokale) overheid. Integriteit zorgt voor vertrouwen bij burgers en vertrouwen is essentieel voor de legitimiteit en autoriteit van de (lokale) overheid.

In de afgelopen maanden waren enkele Nederlandse gemeenten, waaronder Roermond, Lingewaard, Schiedam en Groningen, negatief in het nieuws vanwege integriteitschendingen van ambtenaren en bestuurders. Het in november 2012 uitgebrachte onderzoek Monitor Integriteit Openbaar Bestuur 2012 bevestigde het beeld dat integriteit binnen de Nederlandse gemeenten blijvend aandacht verdient. De belangrijkste constatering uit het onderzoek is dat de integriteitbeleving gelijk is gebleven. Uit deze monitor bleek namelijk dat ruim tien procent van de gemeenteambtenaren de werkhouding van collega’s als niet integer beschouwd. Daarmee zijn gemeenteambtenaren negatiever dan hun collega’s bij waterschappen en provincies. Hoewel binnen gemeenten de zogenaamde hard controls, zoals wetten, regels en procedures inmiddels zijn gerealiseerd, is er veel winst te behalen met de zogenaamde Soft-controls, die bepalend zijn voor een integere cultuur, binnen organisaties.

Onderzoek KPMG
In 2003 inventariseerde KPMG bij integriteitcoördinatoren uit twintig grote Nederlandse gemeenten hoe zij destijds het integriteitbeleid hadden vormgegeven en wat de verwachte ontwikkelingen waren. De verwachting was destijds dat het opstellen en uitvaardigen van nog meer regels en wetten (hard controls) niet zou leiden tot een verbetering van de integriteit binnen gemeenten. De winst zat volgens de coördinatoren vooral in het stimuleren van de cultuur binnen gemeenten. Nu, tien jaar later, onderzochten we de beleving van de integriteitcultuur binnen Nederlandse gemeenten. In totaal hebben tachtig respondenten, waaronder burgemeesters, wethouders, gemeentesecretarissen, afdelingsdirecteuren en integriteitcoördinatoren meegedaan aan het onderzoek. De deelnemers kregen een digitale vragenlijst voorgelegd met daarin verschillende stellingen over de integriteitcultuur binnen de eigen organisatie.

Opzet rapport
In dit rapport geven wij u een beeld van onze visie op hoe organisaties kunnen sturen op gewenst gedrag door middel van Soft-controls. Daarna beschrijven we de belangrijkste uitkomsten van het onderzoek en doen we een aantal aanbevelingen waarmee de integriteitcultuur binnen Nederlandse gemeenten kan worden versterkt. De uitkomsten van alle vragen en stellingen vindt u terug in de bijlage.

Lees meer >