BDO-Benchmark: steeds meer gemeenten in het rood

Nederlandse gemeenten kampen met ongekende financiële uitdagingen en onzekerheden. Bijna acht op de tien verwacht een tekort over 2021 dat in totaal wordt voorspeld op maar liefst 1,3 miljard euro. Daarmee dreigt het gezamenlijke tekort van gemeenten ten opzichte van 2018 tien keer zo groot te worden.

Dit blijkt uit de Benchmark Nederlandse gemeenten van BDO Accountants & Adviseurs. Hierin is de financiële gezondheid van alle 355 gemeenten beoordeeld op basis van de jaarrekeningen over 2019, met als resultaat een financiële ranking van alle gemeenten, verdeeld naar inwoneraantal. Daarnaast zijn de begrotingen voor 2021 geanalyseerd.

Steeds meer gemeenten in het rood
De financiële positie van gemeenten loopt hard terug vanwege aanhoudende tekorten. Het gezamenlijke verlies van gemeenten steeg met ruim 600 miljoen euro naar 747 miljoen euro in 2019. Hoewel de oplopende tekorten bij de meeste gemeenten nog met de eigen buffers gedicht kunnen worden, is de financiële rek eruit.  Waar in 2018 nog 58% van de gemeenten met tekorten kampt, was dit in 2019 al 65%.

Uit de beoordeling van de jaarrekeningen blijkt dat er grote regionale verschillen bestaan tussen gemeenten:

  • In de provincies Noord-Holland en Groningen bedragen de tekorten per inwoner meer dan  100 euro. Zij spannen daarmee de kroon. Gemeenten in de provincie Flevoland doen het daarentegen het beste.
  • Gemeenten in Flevoland hebben een gemiddelde solvabiliteit (eigen vermogen en buffers) van 53% en scoren daarmee ook het beste van alle provincies. In Zeeland is de solvabiliteit van gemeenten het laagste met gemiddeld 24%.
  • Flevoland bezit ook de laagste gemiddelde nettoschuldquote (de schuldpositie) met 15%. Landelijk bedraagt deze 49%, in Zeeland (63%) en Zuid-Holland (67%) ligt deze fors hoger.

De gemiddelde solvabiliteit van gemeenten daalde in 2019 met één procent ten opzichte van vorig jaar naar 34%. Voor 2023 wordt zelfs een verdere daling naar 30% verwacht. De nettoschuldquote  van gemeenten nam toe van 48,5% in 2018 naar 49,2% in 2019 en wordt voor 2021 verwacht op 64%.

Bron: https://www.bdo.nl/ Download complete rapport: BDO-Benchmark Nederlandse Gemeenten

Public Risk Forum #9

Public Risk Forum #9: Gebiedsontwikkeling en publieke waarden

Elke twee weken houdt PRIMO Nederland op woensdag een digitaal overleg voor leden. Per bijeenkomst staat een onderwerp/ thema gedurende één uur op de agenda. De lijnen zijn altijd open vanaf 10:30 uur, voor klankbord of advies. Op woensdag 30 september 2020 was het onderwerp: gebiedsontwikkeling en publieke waarden.
Geconstateerd is dat op het terrein van gebiedsontwikkeling veel doelen worden onderscheiden en dat er meerdere opgaven liggen om die diversiteit aan doelen te bereiken. Qua procesorganisatie bestaat er inzicht in de risico’s op het specifieke proces. Het is echter de vraag hoe je inzicht krijgt in het risico met betrekking tot de totale doelstelling.

Voorkomen van ‘risico-pakketjes’ door fragmentatie
De deelnemers vragen zich af hoe je fragmentatie in kleine “risico-pakketjes” kunt voorkomen. Is hier een rol weggelegd voor een ambtelijk opdrachtgever? Het risicomanagement dient hier ook de realisatie van de volledige doelstelling te omvatten. Door de diversiteit aan doelen worden er veel geledingen ingeschakeld, wat in overleggen kan leiden tot het ontstaan van een “Poolse landdag”. Uiteindelijk is geconcludeerd dat het gaat om bewustwording. Welke risico’s worden gelopen wanneer de (bestuurlijke) doelen niet worden gerealiseerd. Voorwaarde is dat doelen worden onderscheiden en dat deze specifiek (doelenboom) worden gemaakt, waarna op de risico’s kan worden ingegaan. Dit moet zo goed mogelijk in de organisatie worden afgestemd, waar ook het bestuur bij moet worden betrokken. Als de organisatie doordrongen is van het nut om over risico’s te spreken, dan wordt het een deel van de organisatiecultuur. Een beleidsnota risicomanagement wordt dan niet meer als een opdracht gezien, c.q. middel om processen af te dwingen, maar als een hulpmiddel voor een reeds bestaande cultuur. Om “Poolse landdagen” te voorkomen is het aan te bevelen de risico’s te inventariseren door een groep van plm. 10 personen. Die groep bestaat uit een goede afspiegeling van de betrokken organisatieonderdelen, waaronder ook de werkvloer.

Strategische risico’s in de P&C-cyclus
Vervolgens heeft de gedachtewisseling zich nog toegespitst op de vraag of en hoe strategische risico’s in de P&C-cyclus zijn opgenomen. Bij meerdere deelnemers is dit ingevoerd, maar de vertaling in beheerdoelen is lastig door de abstractheid hiervan en geeft aanleiding tot het vervallen in de waan van de dag, zoals corona.
Dit vang je op door deze discussie in te steken op het juiste niveau in de organisatie en, heel belangrijk, op de agenda te houden.
Het thema voor het Public Risk Forum #10 op 28 oktober a.s. (11.00 – 12.00 uur) volgt binnenkort.

Aan dit Forum hebben acht PRIMO Nederland leden deelgenomen.

Heeft dit alles uw interesse opgewekt voor het PRIMO Public Risk Forum, schroom dan niet contact op te nemen met PRIMO via secretariaat@primo-nederland.nl .

Gemeenten en verplichte beleidsindicatoren

Verplicht en (on)bemind? Gemeenten en verplichte beleidsindicatoren

Tjerk Budding, Hilko de Boer en Erwin Ormel | B&G Magazine

Met ingang van begrotingsjaar 2017 zijn gemeenten verplicht een set uniforme beleidsindicatoren in hun verantwoordingsstukken op te nemen. Het doel hiervan was om te komen tot meer transparantie, stuurbaarheid en vergelijkbaarheid. Dit artikel gaat na hoe gemeenten in de praktijk met de beleidsindicatoren omgaan en welke lessen hieruit zijn te trekken.

Dat gemeenten tegenwoordig een set verplichte beleidsindicatoren moeten opnemen in hun begroting en jaarverslag, is één van de maatregelen die is genomen op basis van het rapport ‘Vernieuwing van de begroting en verantwoording van gemeenten’ van de zogeheten commissie Depla, een gremium dat was ingesteld door de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. In dit in 2014 uitgebrachte rapport werden adviezen uitgebracht over mogelijke vernieuwingen van de verslaggevingsrichtlijnen voor gemeenten en provincies.

“Geen van de verplichte beleidsindicatoren heeft betrekking het maatschappelijke effect of de outcome”

Inmiddels zijn zes verantwoordingsdocumenten tot stand gekomen (begrotingen 2017, 2018, 2019 en 2020; jaarrekening 2017 en 2018) waarin deze verplichte indicatoren moesten worden opgenomen. Hiermee is sprake van de nodige ervaringen en kan worden gekeken naar de wijze waarop gemeenten in de praktijk met de richtlijnen omgaan. In dit artikel gaan wij op basis van analyses van begrotingen over de jaren 2018 en 2019 na welke beelden hieruit naar voren komen over dit gebruik. Daarnaast gaan we in op de vraag hoe nuttig gemeenten de verplichte indicatoren lijken te ervaren. Hierbij betrekken we tevens de gesignaleerde leerpunten uit een tweetal seminars over dit thema, waarbij de auteurs van dit artikel betrokken waren. Lees meer

Notitie Hoofdlijnen van het BBV

In februari 2020 heeft de commissie BBV de geactualiseerde notitie “Besluit Begroting en Verantwoording op hoofdlijnen verklaard, externe verslaggeving voor decentrale overheden” vastgesteld. De oude notitie “Raamwerk baten en lasten” uit 2016 is per dezelfde datum vervallen. Die notitie was de opvolger van de originele notitie ‘Uitgangspunten gemodificeerd stelsel van baten en lasten provincies en gemeenten’ uit 2004.
 
De notitie bevat een nieuw hoofdstuk voor de leden van de gemeenteraad, provinciale staten en algemeen besturen. Ook zijn de gepubliceerde vragen uit de vraag en antwoord rubriek in de notitie verwerkt. Er zijn geen nieuwe stellige uitspraken of aanbevelingen in de notitie opgenomen.
 
Het doel van de notitie ‘Besluit Begroting en Verantwoording op hoofdlijnen verklaard, externe verslaggeving voor decentrale overheden” is het bevorderen van een eenduidige interpretatie en toepassing van de begroting en jaarstukken van gemeenten door het uitwerken van uitgangspunten en principes welke belangrijk zijn bij het opstellen en inrichten van deze stukken en waarom. Daarbij beperkt het document zich tot de financiële informatie. Centraal daarbij staan de principes die ten grondslag liggen aan het begrotingsstelsel dat voor gemeenten is voorgeschreven in het BBV. Lees meer

FORTE™ als Governance Review nu online beschikbaar

FORTE™ is nu beschikbaar in de vorm van een online Governance Review.

Een proces dat startte te Amsterdam in 2015 en te Parijs in 2017 in een versnelling raakte. Na jarenlang hard werk aan de wetenschappelijke onderbouwing, is het nu zover: er is een praktisch raamwerk met een eerste tool om actor, waarde/risico, object en sturing met elkaar te verbinden. De sleutel: diagnose door dialoog en kennisdeling.

FORTE™ helpt volksvertegenwoordigers, bestuurders, managers en medewerkers met elkaar zo goed mogelijk hun plaatsbepaling te doen en van daaruit tot handelen te komen.

FORTE™ staat voor een integrale aanpak om de publieke besturing rondom een maatschappelijk vraagstuk te kunnen diagnosticeren, analyseren en vorm te geven of bij te stellen. Sturing of governance staat in het hart van het raamwerk. Logisch vanuit de missie van PRIMO: ‘We care about good governance’. Het raamwerk helpt om aan de hand van een gerichte dialoog te komen tot uitvoerbare strategie en succesvolle dienstverlening.

FORTE™ is als raamwerk onafhankelijk en kan gecombineerd worden met andere raamwerken, methoden en technieken. Het vult aan op interactie en dialoog. Het is veelzijdig als een Zwitsers zakmes.

FORTE™ is geregistreerd. De opzet is zorgvuldig gecureerd, wetenschappelijke onderbouwd, door het bestuur van PRIMO Europe gepresenteerd en bediscussieerd op de Aristotle University Thessaloniki, door Dr. Simon Grima – B.Com.(Hons)(Melit.), M.Sc.(Lond.), M.Sc.(B.C.U.), Ph.D.(Melit.), visiting lecturer at Catholic University in Milaan and University of Latvia- , Secretary General PRIMO Europe Mr. John O’Dea en President PRIMO Europe Mr. ir. Jack Kruf tijdens het International Conference on Applied Business and Economics, 21 – 23 Oktober 2019 en in november 2019 in European Research Studies Journal* na peer reviewing gepubliceerd door Eleftherios Ioannis Thalassinos – Ph.D., MBA, DHC 2013, DHC 2015, DHC 2018, Prof. University of Piraeus, Affiliate Prof. University of Malta, Visiting Prof. Neapolis University of Cyprus and Open University of Cyprus, and European Chair Jean MonnetEditor-in-Chief ERSJIJEBAIJFIRM and Chair ICABE.

* European Research Studies Journal is a refereed publication and is designed to cover a wide variety of topics in the fields of Business and Economics in general including Banking, Financial Services and Internal Controls, Accounting and Finance, Health Economics, Tourism, Maritime Studies, Transport and Logistics, Energy and Environment with reference to European Integration. It aims to act as a guide for new developments and prospects in different aspects of economic thought and business methodologies and it is programmed to come out two to four times a year. Papers are invited both from academic economists as well as practitioners.

FORTE™ gaat niet alleen over waarden, maar is meer dan dat. Het verbindt de voorliggende kwestie (vaak de basis van de gewenste handeling, Tjeenk Willink: “Wat is het probleem eigenlijk dat we aan het oplossen zijn?”) met de leiderschapskwaliteiten en stuurkracht van de actor (politiek, raad, bestuur, management en partners), met de kennis van en de bekendheid bij de actor met het object (burger, samenleving, stad, wijk of buurt, natuur, stakeholders) dat bediend of verzorgd moet worden en met de voor succes en performance benodigde sturing (governance). Het is een integrerend raamwerk.

FORTE™ registreert uiteraard ook de gevoelde, vermeende, beredeneerde of berekende risico’s als ‘mogelijke schades aan vastgestelde waarden (Professor Ortwin Renn), maar niet in de vorm van spreadsheets, lijsten en op basis van kansberekening van risico’s (de kans dat er een kans of mogelijkheid zich kan voordoen in een onzekere wereld) zoals in Monte-Carlo simulaties. Nee, het is de ingenieur in ons die aan zet komt, die als het ware  tegenover de kansrekenaar wordt geplaatst. Een aanpak, waarbij zekerheden een veel grotere plek dan onzekerheden krijgen toebedicht. Immers we weten vaak (al lang) wat er gaat gebeuren, wat kan en niet kan. De aanpak van FORTE™ benut de methoden en technieken van co-creatie, scenario-denken en design-denken.

De kennis van hen, die in en voor de uitvoering of levering staan, staat in feite centraal. Dat is immers wat aanwezig is in het hier en nu, het beschikbare c.q. aanwezige asset. Een vorm van non artifical intelligence, van intelligentie op basis van vakmanschap en gezond verstand. Het is niet registratief van aard, maar dialoog-georiënteerd en actie-gericht. PRIMO pleit voor een renaissance van de menselijke kennis en het benutten ervan in dagdagelijkse vraagstukken. Het leggen van verbindingen over de bestuurslagen heen en over de grenzen van vakgebieden en domeinen, is daarbij essentieel en de enige weg te gaan. Vaak is alle kennis aanwezig om te weten of iets werkt of niet, om het goede besluit te nemen. Het benutten ervan is de nieuwe kunst.

FORTE™ biedt de bestaande kennis van medewerkers en klanten een plek in het besluitvormingsproces, een plek voor hen die als geen ander weten wat wel werkt en wat niet werkt, dat recht doet aan bestaande kennis en ervaring. Het is de kern van het High Reliability Organisation (HRO) concept. Het biedt de mogelijkheid onomwonden te delen, dichter bij elkaar te komen en als team stuurkracht (ter plekke en in het nu) te ontwikkelen en toe te passen. Veilig en vertrouwd. En met alle respect.

PRIMO migreert met FORTE™  van het traditionele risicomanagement naar een  strategische governance-benadering, zonder overigens de essentiële elementen van risicomanagement los te laten of de bestaande raamwerken tekort te doen. Zij combineert deze met concepten die beter aansluiten op de behoeften aan innovatie, design, scenario’s zoals onder meer de concepten Public Value, Design Thinking en High Reliability Organisation.

De online Governance Review is vanaf 17 februari 2020 beschikbaar, Wilt u meer informatie over het raamwerk, de prijsstelling, of u wilt een afspraak om de kracht van FORTE™ gewoons eens te verkennen, stuur ons een bericht:  Esther van Zijp of Frank Havik.

 

Ambtenaar worden, dat klinkt niet cool

Nationale ruimtelijke belangen

De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) herkent zich niet in het beeld dat door de NRC (9 februari 2020) wordt neergezet over het document ‘Borging van de nationale ruimtelijke belangen’. Er is door de ILT geen druk ervaren – vanuit BZK of andere departementen – om het document niet te publiceren of het Jaarverslag aan te passen. Lees meer

Avonturiers gezocht

Marten Muskee | SDU

Herke Elbers  (VGS) over de uitdagingen op de arbeidsmarkt. Net zoals in andere sectoren is er op de overheidsarbeidsmarkt sprake van krapte doordat de economie aantrekt. Wat moeten gemeenten doen om hun vacatures te vervullen?

Aan het woord is Herke Elbers, gemeentesecretaris in Amersfoort en voorzitter van de Vereniging van Gemeentesecretarissen.

Elbers: ‘Gemeenten zouden bijvoorbeeld nu al mensen kunnen aannemen voor de Omgevingswet en niet pas een maand voordat de wet ingaat. Dan wil iedereen dezelfde mensen, die er niet zijn… Gemeenten zouden vaker de sprong in het diepe moeten wagen.”

Lees meer

Kracht van Taal

Het is allerminst vanzelfsprekend dat we worden begrepen, zoals we begrepen willen worden. De woorden die we gebruiken zijn vaak niet eenduidig of ze zijn vaktechnisch en specifiek. Risicobeheersing-professionals drukken zich voor de buitenstaander uit in abstracte bewoordingen. Hun boodschap is dan ook niet zonder meer eenduidig voor hen die besluiten nemen over onzekere situaties. Lees meer

 

Waarom digitale transformatie altijd chefsache is

Peter Boerman

Niemand kan om digitale transformatie heen. Maar het is de leider die bepaalt of het uiteindelijk een succes wordt. ‘Het gaat om veel meer dan alleen kennis van technologie.’ Je kunt denken dat het jou niet zal overkomen. Dat jouw branche of jouw beroep gevrijwaard zal blijven van grootschalige technologische vernieuwing. Of dat jouw werk veilig is voor digitale disruptie. Lees meer

Inschrijven voor onze Nieuwsbrief

Op de hoogte blijven voor alles rondom PRIMO & ontwikkelingen op het gebied van Risico Management? Schrijf dan in voor onze Nieuwsbrief.

© All rights reserved.
PRIMO.

Informatie voor leden

Volg ons